(Bron foto: iStock)

Opiniepeilingen en burgerpetities wijzen er al jaren op: de Europeaan wil minder pesticiden in zijn eten. Allereerst omdat het gezonder is, maar ook om de biodiversiteit te beschermen. Met name de bijen zijn er slecht aan toe. Als we niet snel ingrijpen om deze diertjes, die voor de bestuiving van onze gewassen zorgen, te redden, zou dat catastrofale gevolgen kunnen hebben voor de Europese landbouw.

Verzet

Brussel schoot daarom in actie deze zomer. Concreet kwam de Europese Commissie met een voorstel dat het gebruik van chemische pesticiden tegen 2030 met vijftig procent wil verminderen. “In gevoelige gebieden, zoals in de buurt van scholen, ziekenhuizen of speeltuinen, stellen we voor om chemische pesticiden zelfs volledig te verbieden”, vertelde Green Deal-baas Frans Timmermans destijds.

De lidstaten en het Europees Parlement, met Nederlandse Europarlementariërs van het CDA en de SGP voorop, waren niet enthousiast over het voorstel. Zo’n ambiteus plan zou de voedselvoorziening in het gedrang kunnen brengen. Bovendien zouden de kleinere oogsten en duurdere organische alternatieven een zware financiële klap in het gezicht van de boeren betekenen. 

Brussel moest dus terug naar de tekentafel. Via een nieuwe non-paper, een niet-officieel document waarin mogelijkheden worden afgetast, heeft de Commissie nu een poging tot compromis gedaan. 

Pesticiden juist goed voor biodiversiteit

Allereerst werd het idee om pesticiden in gevoelige gebieden volledig te verbieden, grondig herzien. Lidstaten betoogden dat het gebruik van pesticiden daar juist bevorderlijk kan zijn voor de biodiversiteit, en dat is waar de Commissie naar streeft. Een uitbraak van ongedierte in bijvoorbeeld parken vormt een bedreiging voor andere dieren en planten. De Commissie volgt de redenering dat in die gevallen pesticiden nodig blijven.

In het verlengde daarvan gaf de Commissie toe dat de vrijstelling om bij noodgevallen toch zware pesticiden te gebruiken, opgerekt wordt. Denk hierbij aan zware uitbraken van ongedierte. Wanneer lidstaten zo’n vrijstelling krijgen, geldt die voor een volledig seizoen.

De lidstaten beargumenteerden daarnaast dat landbouwgebieden voor sommige diersoorten juist een belangrijk biotoop vormen. Op die manier dragen landbouwgebieden dus ook bij aan het beschermen van de biodiversiteit. De Commissie laat daarom weten dat lichtere pesticiden nog wel gebruikt mogen worden om die landbouwgebieden in stand te houden.

Knutselen met de definitie

Voor wat wel en niet een gevoelig gebied is, gebruikte de Commissie een database die de lidstaten zelf invulden. Het probleem daarbij: die database richtte zich niet specifiek op de biodiversiteit. Zo stonden er bijvoorbeeld ook gebieden in die beschermd moesten worden vanwege hun culturele meerwaarde. 

Het is nog niet helemaal duidelijk wat de Commissie hier precies mee van plan is, maar het staat wel vast dat de lidstaten de mogelijkheid zullen krijgen om die databank aan te passen. In de praktijk betekent dat waarschijnlijk dat er minder kwestbare gebieden zullen overblijven.

Daarnaast heeft de Commissie afwateringsgebieden uit de categorie ‘gevoelig gebied’ geschrapt. Ze moet prioriteiten stellen. Ook overweegt de Commissie om gebieden bestemd voor drinkwater te schrappen als gevoelig gebied. Aangezien voor sommige lidstaten hun volledige grondgebied hiervoor in aanmerking komt, zou het wel erg moeilijk kunnen worden om de pesticide-doelen te behalen.