(Bron foto: iStock)

Wurgcontracten, met te veel in onveilige kamers wonen en niet uitbetaald krijgen: voor arbeidsmigranten in Nederland lopen heel wat zaken niet goed. Vaak kennen ze onze wetgeving en taal niet of verkeren ze in geldnood. Sommigen werkgevers maken gretig misbruik van de kwetsbare positie waar vele arbeidsmigranten zich in bevinden. 

“In de afgelopen twee jaar zijn er in Nederland meer slachtoffers van arbeidsuitbuiting gemeld dan voorheen. Dit is ernstig, aangezien het hier echt gaat om mensonterende zaken”, schreef de Nederlandse Nationaal Rapporteur Mensenhandel. Ook de Nederlandse Rekenkamer trok in september voor het tweede jaar op rij aan de alarmbel. De titel van hun rapport laat niets aan de verbeelding over: Daders vrijuit, slachtoffers niet geholpen.

Meten is weten

Tijd voor actie dus. Maar daarvoor is het natuurlijk wel belangrijk om het probleem eerst grondig in kaart te brengen. En dat blijkt lastig: het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid laat weten dat het op dit moment niet exact weet hoeveel arbeidsmigranten er in Nederland zijn. Daar wil het volgend jaar verandering in brengen. 

Wel staat vast dat ze voornamelijk uit andere EU-lidstaten komen. Via het vrij verkeer van werknemers en diensten komen zij in Nederland vooral ongeschoold en praktijkgericht werk doen. Denk daarbij aan de transportsector, de vleesindustrie, of de logistieke sector. In Nederland zijn arbeidsmigranten ook erg populair voor seizoensarbeid in de landbouw. Meestal zijn het flexibele banen waarin ze het minimumloon verdienen of iets meer. 

In totaal werkten er eind 2020 zo’n 554.500 EU-arbeidsmigranten in Nederland. De meesten kwamen uit Polen (261.490), gevolgd door Duitsland (126.030). België (69.200), Roemenië (62.130) en Bulgarije (49.770) maken de top vijf af.

Misstanden

In 2022 onderzocht het SEO, een economische onderzoeksgroep gelieerd aan de UvA, hoe Nederlandse werkgevers deze groep behandelden. Daaruit bleek dat arbeidsmigranten uit Polen, Roemenië en Spanje vaker dan Nederlandse werknemers zwaar en gevaarlijk werk doen. Bij 40 tot 50 procent sloot het werk in Nederland niet goed aan op de werkervaring of de gevolgde opleiding. 

Een meerderheid van de onderzochte groep gaf aan in aanraking te komen met zaken die niet door de beugel kunnen. De misstanden die daarbij het vaakst werden genoemd: geen verzekering tegen ziektekosten, het loonstrookje is niet in begrijpelijke taal opgesteld, de werknemer is afhankelijk van de werkgever voor een woning, variabele werkuren zonder daarvan tijdig op de hoogte gesteld te worden; en ten slotte: pesten op het werk.