Uitgelegd: de EU-regel die de krimp van Schiphol de nek omdraaide

De plannen van het kabinet om het aantal vluchten op Schiphol terug te dringen zijn teruggefloten. Ze zijn niet in overeenstemming met de Europese procedures.

3 min. leestijd
Bron foto: iStock

Het was een ambitieus plan: het kabinet wilde dat aanstaande zomer het aantal vluchten op Schiphol gedaald zou zijn van 500.000 naar 460.000. Het aantal slots (landingsrechten) op de luchthaven moest daarom omlaag. Waarom? De grootste luchthaven van ons land zorgt voor te veel geluids- en milieuoverlast. 

De wereld keek met verbazing toe: veel landen kampen met soortgelijke problemen, maar nooit eerder probeerde een regering met zo’n botte maatregel hieraan paal en perk te stellen. Gisteren liet minister voor Infrastructuur Mark Harbers per brief aan de Tweede Kamer weten dat de plannen evenwel niet doorgaan. Harbers noemt het “een bittere pil voor de omgeving”.

Brandbrief

Eerst en vooral wijst Harbers met de vinger naar de Verenigde Staten. Begin deze maand dreigde het Amerikaanse ministerie van Transport al dat KLM en andere Nederlandse maatschappijen minder slots in de VS zouden krijgen als Nederland de plannen doorzette. De Amerikanen stelden dat Nederland zich met de plannen niet aan de Europese regels houdt en het luchtvaartverdrag tussen de VS en de EU schendt.  

In het bijzonder gaat het over de zogeheten ‘Balanced Approach’-aanpak. Een procedure die een lidstaat moet toepassen als het geluidsbeperkingen wil invoeren op grote luchthavens (‘groot’ betekent meer dan 50.000 vluchten per jaar). Die aanpak omvat voor de regering in kwestie een uitgebreid stappenplan om allerlei mogelijke maatregelen te analyseren. Het terugdringen van slots moet een regering als de laatste mogelijkheid beschouwen.

Voor de eerste reductie van 500.000 naar 460.000 slots wilde het kabinet deze aanpak niet volgen. Ze wilde al op korte termijn resultaten boeken. Voor een nog verdere krimp van Schiphol, wilde het die aanpak wel volgen.

Maar het kabinet ontving deze maandag een vernietigende brief van de Europese Commissie. Deze positie werd dus onhoudbaar. Eurocommissaris voor Transport Valean uit zich in de brief ernstig bezorgd omdat Nederland de Balanced Approach-aanpak niet volgde. Verder dreigt ze expliciet met een Europese tuchtprocedure bij de eerstvolgende ronde als het kabinet niet onmiddellijk in zou grijpen.

Definitief einde? 

Toch schrijft Harbers dat de oorspronkelijke plannen nog niet definitief geschrapt zijn. 

Eerder stapten luchtvaartmaatschappijen al naar de rechter omdat Nederland niet de balanced approach-aanpak volgde. De maatschappijen wonnen die zaak. Maar een hogere Nederlandse rechter verwierp de uitspraak, in het voordeel van het kabinet. Nu wacht het kabinet op een definitieve uitspraak van de Hoge Raad. Mogelijk schuift die de zaak eerst nog een keer door naar het Europees Hof in Luxemburg.

De datum waarop de Hoge Raad arrest zal wijzen is nog niet bekend. Maar als dit in het voordeel van het kabinet uitpakt, zou het kunnen dat Nederland alsnog doorgaat met de oude plannen, aldus Harbers. 

Om in de tussentijd toch al op de korte termijn in te grijpen, heeft Harbers nu de KLM om hulp gevraagd. De KLM beloofde om vanaf 31 maart 2024 tijdens de nacht vooral de stilste toestellen in te zetten.