Woede en frustratie stijgen op van achter het spreekgestoelte in de plenaire zaal van het Europees Parlement in Straatsburg. De ene na de andere parlementariër spuwt zijn gal over weer een belastingschandaal. De irritatie in de zaal is tot op de publieke tribune te voelen. De politici zijn onthutst over de publicatie van de Pandora Papers. Niet alleen rijke ondernemers, dictators en criminelen blijken gebruik te maken van brievenbusfirma’s in belastingparadijzen, maar ook Europese toppolitici vinden hun weg op de sluiproutes voor hun belastingaangifte.

“Het schaamrood staat me op de kaken”, zegt de Spaanse sociaaldemocraat Jonas Fernandez. “We roepen dit al jaren”, stelt de Tsjechische socialiste Katarina Konecna. “Ik ben woedend”, schreeuwt de Poolse christendemocraat Radoslaw Sikorski. Hij krijgt de lachers op zijn hand als hij voorstelt om ‘de vloot’ naar de Caribische belastingeilanden te sturen om orde op zaken te stellen en de administratie van de brievenbusbedrijven in beslag te nemen. 

Babis en Hoekstra

De boosheid richt zich vooral op de Tsjechische premier Andrej Babis en in mindere mate ook op de Nederlandse minister van financiën Wopke Hoekstra. De eerste gebruikte een belastingconstructie voor de aankoop van onroerend goed in Zuid-Frankrijk ter waarde van 22 miljoen euro. De tweede investeerde via een bv op de Maagdeneilanden 26 duizend euro in de Afrikaanse onderneming van een vriend. De Duitse christendemocraat Monika Hohlmeier stelt de retorische vraag “waarom heeft de Tsjechische premier een offshore bedrijf nodig om een kasteeltje in Frankrijk te kopen?”

Hemeltergend vinden de Europese volksvertegenwoordigers dat blijkt dat politici die verantwoordelijk zijn voor het bestrijden van constructies via belastingparadijzen, zelf van die diensten gebruik maken. Als dit ons niet tot actie aanzet, wat dan wel, vraagt de Kroatische sociaaldemocraat Biljana Borzan zich af. 

Populisten

Meerdere volksvertegenwoordigers brengen de belastingontwijking in verband met de begrotingstekorten waar veel lidstaten mee te maken hebben. Aan de ene kant nemen de publieke schulden toe terwijl tegelijkertijd miljarden euro’s verloren gaan doordat er te weinig belasting betaald wordt. Het tast volgens politici van links tot rechts de geloofwaardigheid van ons systeem aan.

Het is volgens de Franse sociaaldemocraat Aurore Lalucq geen wonder dat de parolen van populistische politici zo populair zijn. Haar landgenoot Yannick Jadot (Groenen) bijt de premiers van de lidstaten toe dat ze niet in staat zijn het probleem van belastingontwijking op te lossen, als ze hun collega Babis de hand boven het hoofd houden.

Seychellen

Juist deze week hebben de Europese ministers van financiën besloten om de Seychellen van de zwarte lijst met belastingparadijzen te schrappen. Een totaal verkeerd signaal op een verkeerd moment, vindt de PvdA-er Paul Tang. Hij vindt het een belediging aan alle mensen in Europa die vinden dat belastingen eerlijk betaald moeten worden. 

Maar volgens de ministers laat het schrappen van de Seychellen juist zien dat het beleid werkt. De eilandenstaat in de Indische Oceaan zou dankzij politieke druk zijn belastingbeleid juist aanpassen en inmiddels wel willen samenwerken met de Europese Unie.

Geen tragedie

Ook de Europese Commissie slaat een optimistische toon aan tijdens het spoeddebat in het Parlement. Commissaris Paolo Gentiloni ziet in de publicatie van de Pandora Papers een aanmoediging om nieuwe wetgeving te versnellen en noemt de frustratie een kans: ‘Het openen van de doos van Pandora moet niet zoals in de Griekse mythologie eindigen in een tragedie’.