De agenda van de Europese top – waar alle regeringsleiders van de lidstaten samenkomen – van eind volgende week is overvol: Oekraïne, het Midden-Oosten, Europese defensie en veiligheid, de rol van de EU in de wereld, concurrentievermogen en migratie. In aanloop naar die top debatteerde de Tweede Kamer vooral over het Midden-Oosten en Oekraïne — twee thema’s die de gemoederen flink bezighouden. Demissionair premier Dick Schoof neemt de zorgen mee naar Brussel en wil namens Nederland inzetten op twee dingen: de-escalatie en sancties.
Israël
Kamerleden Jesse Klaver (GroenLinks-PvdA), Jan Paternotte (D66) en Laurens Dassen (Volt) hangen hun bijdrage alle drie op aan de Nederlandse demonstratie tegen het geweld in Gaza: “Dit weekend gebeurde er iets bijzonders”, zegt Klaver. “Nadat eerder 100.000 mensen op de straat waren gegaan, gingen nu 150.000 mensen de straat op. Ze trokken een rode lijn. Deze 150.000 mensen die daar liepen, willen niet alleen gehoord worden, die willen actie. Zij willen van deze minister-president weten welke stappen hij in Europees verband gaat zetten om de druk op Israël te vergroten om ervoor te zorgen dat deze gruweldaden stoppen.”
VVD-Kamerlid Thom van Campen sprak zich minder resoluut uit tegen het geweld in Gaza en daarover kreeg hij meteen forse kritiek van Denk, SP, PvdD, maar ook D66 en GroenLinks-PvdA. “Ik vind het kwalijk dat Van Campen internationaal recht hier nu afdoet als ‘ook maar een mening’”, reageert Sarah Dobbe (SP) nadat Van Campen de situatie in Gaza weigert een genocide te noemen. Klaver: “Iedereen vindt het erg wat daar gebeurt; de vraag is wat er in ons vermogen hier ligt om actie te ondernemen?”
Demissionair minister-president Dick Schoof antwoordde op vragen dat hij “natuurlijk” kennisgenomen heeft van het VN-rapport over mogelijke genocide en zegt daar “bezorgd over te zijn”. Die kwalificatie noemt hij “uiterst ernstig”, wat volgens hem terughoudendheid rechtvaardigt. “Maar die terughoudendheid mag niet worden gezien als ontkenning van de ernst van de situatie.”
Sancties
Schoof voegt eraan toe dat Nederland zich aansluit bij een rij landen die sancties wil opleggen aan twee extreemrechtse ministers uit het Israëlische oorlogskabinet. “Ze moedigen geweld van kolonisten aan, pleiten voor uitbreiding van illegale nederzettingen en roepen op tot etnische zuivering”, aldus Schoof. Hij wil ook kijken naar mogelijke schendingen van het associatieverdrag tussen de EU en Israël, dat de Europese Commissie gaat uitvoeren op voorspraak van minister Veldkamp. “Ons doel is om de druk op Israël op te voeren en toe te werken naar een staakt-het-vuren.”
Ook de aanval van Israël op Iran kwam aan bod. Diederik van Dijk (SGP) waarschuwde voor de kernbom die Iran in de maak zou hebben en citeerde de Duitse bondskanselier Friedrich Merz: “Israël knapt voor ons de nare klusjes op.” Laurens Dassen (Volt) reageerde fel: “Dan kunnen we net zo goed de internationale rechtsorde opgeven. Dan geldt voortaan het recht van de sterkste.” Vanuit het kabinet kwam geen uitgesproken oordeel. In tegenstelling tot Commissievoorzitter Ursula von der Leyen noemde Schoof het “recht op zelfverdediging” niet. Hij benadrukte wel dat Nederland op de top zal pleiten voor de-escalatie.
Eensgezind
Over Oekraïne is de Kamer eensgezind: het land moet onvoorwaardelijke steun krijgen. Alleen over de invulling daarvan verschillen de meningen. Er werd gepleit voor gezamenlijke wapenaankopen, levering van F-16’s en betere inkoop in de Europese defensie-industrie. Schoof blijft vaag en zegt op de aankomende Europese top “in brede zin” te willen spreken over Europese steun.
Volg al het nieuws rondom de Europese top door je te abonneren op de Dagvangst. Ontvang elke ochtend (ma, di, wo en do) exclusief nieuws uit Brussel in jouw mailbox.
