“Er is ondermaatse vooruitgang in het reduceren van doden buiten de bebouwde kom.” Dat staat in een rapport van de Europese Raad van Transportveiligheid (ETSC). Meer dan de helft van alle verkeersdoden in 2022 in de EU waren op wegen buiten de bebouwde kom.

Om dit tegen te gaan moeten de Europese Unie en overheden meer investeren in veiligheid op deze wegen. Hoewel het aantal verkeersdoden buiten de bebouwde kom is gedaald, is dat nog niet genoeg, stelt ETSC. In 2030 moeten er de helft minder verkeersdoden zijn ten opzichte van 2019 en in 2050 zelfs helemaal geen.

Meer doden in Nederland

Wat al snel opvalt in het rapport is dat in alle Europese landen de doden door verkeersongevallen buiten de bebouwde kom met een kwart zijn gedaald, behalve in Nederland en Servië. Servië zag een flinke stijging van bijna 10 procent, in Nederland steeg het aantal slechts met één procent.

De overheid zag de stijging van het aantal verkeersdoden in Nederland wel aankomen: Onderzoek van Stichting Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) in 2022 voorspelde al dat zonder beleid het aantal verkeersdoden in Nederland zou stijgen, specifiek onder fietsers.

Nederland koploper fietsdoden

Nederland stijgt ver boven de andere landen uit als het gaat om fietsdoden buiten de bebouwde kom. In Nederland is meer dan één op de vijf verkeersdoden buiten de bebouwde kom een fietser, terwijl het Europees gemiddelde slechts op 8 procent zit. Vervolgens is het aandeel autobestuurders en motorrijders dat omkomt wel veel lager in Nederland dan het Europees gemiddelde. 

Kruisingen zijn het gevaarlijkst. Meer dan de helft van de verkeersongevallen met dodelijke afloop buiten de bebouwde kom vonden daar plaats. Het onderzoek ziet de opkomst van elektrische fietsen als mogelijke oorzaak. De hoeveelheid elektrische fietsen is in Nederland de afgelopen 10 jaar bijna verdubbeld, waardoor er veel sneller over langere afstanden wordt gefietst. Vooral ouderen gebruiken de elektrische fiets en dat zou een factor van betekenis zijn, volgens ETSC.

Gescheiden fietspaden worden ook als mogelijke boosdoeners aangewezen. Hoewel gescheiden fietspaden in principe veel veiliger zijn dan fietspaden direct aan de weg, vormen ze bij kruispunten wel een risico. Automobilisten zijn er dan vaker niet goed van bewust dat er ook fietsers rijden en letten daardoor minder goed op.

Advies voor veiligheid

Het rapport komt ook met advies voor zowel overheden als de Europese Commissie. Als eerst wil ETSC dat overheden meer investeren in betere wegen. Dat betekent ook veiligere wegen waar fietsers en wandelaars gescheiden worden van de autoweg. Op kruispunten moet dan vervolgens de snelheid worden beperkt, moeten rotondes worden geplaatst of fietstunnels worden aangelegd. Sowieso ziet de organisatie liever dat door heel Europa de maximumsnelheid buiten de bebouwde kom 70 km/u is. Ook moet te hard en onder invloed rijden beter aangepakt worden.

De aanbeveling aan de Europese Commissie is vooral het begeleiden en ondersteunen van lidstaten hierin. De Commissie moet ook het delen van kennis tussen lidstaten bevorderen en de verschillende verkeersregels tussen lidstaten gladstrijken.

Miljoenen voor veiligheid

De Nederlandse overheid heeft verkeersveiligheid ook op de agenda staan. Er is een pot van 500 miljoen euro beschikbaar tussen 2020 en 2030. Daaruit kunnen provincies, waterschappen en gemeenten geld krijgen voor plannen voor verkeersveiligheid. Minister Mark Harbers van Infrastructuur en Waterstaat heeft daar twee jaar geleden 50 miljoen euro uitgehaald voor fietsveiligheid. Een week daarvoor had het kabinet ook al bekendgemaakt om 780 miljoen euro te steken in fietsinfrastructuur.