De Friese taal staat wederom op losse schroeven, dat blijkt uit een rapport van de Raad van Europa over de streektalen. Zo worden onder andere het Fries, Limburgs en Nedersaksisch onder de loep genomen. Conclusie: het gaat niet goed. Eerder gemaakte afspraken worden niet nagekomen.

Zo moet er minimaal drie uur per week Friese les gegeven wordt, en dat lukt niet altijd. Dat komt vooral omdat er een tekort aan docenten is die het Fries beheersen. Om deze reden moet er een cursus komen zodat docenten die de taal niet beheersen of niet spreken, toch in het Fries les kunnen geven.

Rapport

Uit het rapport blijkt dat De Leeuwarder Courant, Omrop Fryslân en het Friesch dagblad een cursus aanbieden voor journalisten om via de media de Friese taal en cultuur beter over te brengen. Maar de vraag is of deze manier van Fries leren nog lang kan bestaan omdat er te weinig geld is om het experiment voort te zetten. De Nederlandse autoriteiten zijn gevraagd mee te denken over een oplossing om de cursus door te laten gaan.

In het rapport geven de lokale en provinciale Friese autoriteiten aan zich in te zetten voor verbetering van de zichtbaarheid van de Friese taal. Zij vinden het daarom belangrijk dat Friezen altijd Fries (Frysk) mogen spreken. Niet alleen op straat, in de winkel, op het gemeentehuis, maar ook op de rechtbank.

De rechtbank Noord-Nederland probeert dat ook te realiseren. Bij de rechtbank werken een groot aantal rechters en griffiers met een actieve beheersing van het Fries. Wanneer dit niet het geval is wordt er een tolk ingeschakeld. Het probleem is namelijk dat er steeds vaker rechters vanuit andere provincies naar Noord-Nederland komen die de Friese taal niet beheersen.

Rechtbank

Ook buiten Friesland mogen Friezen hun moedertaal spreken tijdens rechtszittingen. In Drenthe en Groningen is het toegestaan. Het mag sinds op 1 januari 2014 de wet met betrekking tot het gebruik van de Friese taal is gewijzigd. Er is wel een eis. Je moet uit Friesland komen of er nog steeds wonen.

Ook bij andere rechtbanken mag Fries worden gesproken, maar alleen als de verdachte zich niet goed in het Nederlands kan uitdrukken. Het spreken van de Friese taal in de rechtbank is ingesteld omdat Fries voor veel mensen hun moedertaal is. Wanneer je in de rechtbank moet zijn, is het voor veel mensen fijn om in hun moedertaal te kunnen spreken.

Basisscholen

Ook op de basisschool is er ruimte voor verbetering volgens de experts in het rapport. Het is verplicht in Friesland om als basisschool Fries aan te bieden. Alleen de provincie kan ontheffing geven.
Nu zijn er te weinig docenten die de Friese taal goed genoeg beheersen om hierin les te geven.

NHL Stenden Hogeschool biedt een minor Fries aan waardoor toekomstige docenten de taal en cultuur kunnen overdragen. De minor Fries zou een oplossing kunnen zijn voor het tekort van docenten Fries.

Ook het vinden van een hoogleraar Friese taal is lastig. De universiteit Groningen heeft heel lang gezocht voordat ze iemand konden vinden die de taal ook machtig was. Pas nadat de provincie Friesland dreigde niet meer mee te betalen aan de leerstoel, werd uiteindelijk een nieuwe hoogleraar gevonden.