Op de VN-klimaatconferentie onderhandelt de Europese Unie als één partij en wordt er met één mond gesproken. Dat is de mond van Eurocommissaris Wopke Hoekstra. De inzet van de Nederlandse delegatie op het Europese standpunt is ingebracht op 16 oktober in de Milieuraad, die in Luxemburg vergaderde. Klimaatminister Rob Jetten en zijn collega’s besloten daar met zijn 27en samen met de Europese Commissie over de onderhandelingsstrategie, de Tweede Kamer kreeg een verslag.

Een dag voor het verslag van die Milieuraad binnenkwam, had de Tweede Kamer ook nog een eigen initiatief: Op 1 november werd de delegatieleider uitgenodigd om in de Tweede Kamer een briefing te geven over de VN-klimaatconferentie.

Het is niet terug te vinden of die briefing voor de start van de klimaatconferentie doorgang heeft gevonden, maar dat is niet waarschijnlijk, want het verkiezingsreces brak aan. Toch is er veel te vertellen over de lastige vergadering van de Milieuraad en het krachtenveld tussen de 27 landen. Franse en Duitse regeringsbronnen vertellen er namelijk uitgebreid over in de Europese pers.

Detailniveau van de onderhandelingen

De Europese Commissie en Spanje drongen aan op sterkere taal, maar de EU positie werd ook volgens de website Euractiv een verwaterd compromis over het afschaffen van fossiele brandstoffen en verminderde uitstoot. Dat is te verklaren doordat het besluit tussen de 27 landen met unanimiteit moest worden genomen. Voorstanders van een sterke inzet moesten buigen voor de druk van de lidstaten in Centraal- en Oost-Europa. Die hebben een grotere uitdaging om hun economieën koolstofvrij te maken vanwege hun grotere afhankelijkheid van steenkool. Zo staat er in het standpunt dat ‘onverminderde’ fossiele brandstoffen moeten worden afgeschaft, een controversiële formulering die slaat op koolstofopslag. Het woord werd, aldus een Franse minister, een keer in de tekst gehouden, maar ook een keer weggehaald – dat geeft het detailniveau van de onderhandelingen aan.

“Zouden [de Commissie en het voorzitterschap] nog verder hebben kunnen gaan? Absoluut. En toch, weet je, dit is een Unie waar we uiteindelijk een mandaat creëren met 27 landen”, zei Eurocommissaris Wopke Hoekstra na de bijeenkomst. Veel niet gouvernementele organisaties en ook een Duitse parlementariër hadden meteen kritiek op Hoekstra, die pas was begonnen. Maar het kabinet zegt in het verslag van de Milieuraad nochtans tevreden te zijn met de uitkomst.

Paviljoen

De Nederlandse delegatie is ook in Dubai, met ambtenaren en ministers en normaliter ook wat Kamerleden (maar die worden pas aankomende week geïnstalleerd). Want ons land heeft naast de EU-inzet ook eigen doelstellingen. Bijvoorbeeld op ontwikkelingssamenwerking, waarbij armere landen worden geholpen met kustversterking. Nederland zit ook als één van vierentwintig landen in het comité dat het klimaatveranderingsfonds moet uitonderhandelen en is medevoorzitter van een comité over de bijdrage van financiën ministers aan klimaatverandering. Demissionair minister van Financiën Kaag is daarom ook naar Dubai afgereisd. En ook onze Caribische eilanden, kwetsbaar voor klimaatverandering, zullen samen met Nederland aandacht vragen voor hun lot.

Een punt dat Nederland niet steunt is het Plant Based Treaty; een particulier initiatief om overheden te bewegen om een verdrag uit te onderhandelen over de transitie naar een plantaardig dieet. Ondertekenaars zijn voornamelijk burgers, niet gouvernementele organisaties en bedrijven. Nederland is gevraagd zich aan te sluiten maar ‘een aantal onderdelen zijn niet in lijn met het huidige kabinetsbeleid’. Dat smeekt om uitleg, maar die wordt niet gegeven in de Kamerbrief.

De Europese Unie wordt tijdens VN-klimaatconferentie vertegenwoordigd door de voorzitter van de Europese Raad, Charles Michel, de Voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen en het Spaanse voorzitterschap van de Raad van Ministers. De EU heeft in een speciaal paviljoen meer dan 90 side-events waar je ook online aan kan deelnemen.

Mandaat

De Europese onderhandelingsdelegatie wordt geleid door Eurocommissaris Hoekstra en de demissionaire minister Teresa Ribera namens het Spaanse voorzitterschap – een duo klus. Dat is in internationaal opzicht uniek en laat zien hoe ingewikkeld het klimaatmandaat is. Tijdens de conferentie kunnen de 27 lidstaten altijd aanpassingen doen in de instructie van de Europese Commissie, die dan weer namens ‘de EU’ aan tafel gaat.

Het zijn hectische bijeenkomsten, waar de pers verslag van zal doen. Daar zal het dan vooral over Eurocommissaris Hoekstra gaan. Vaak moet er, tijdens de onderhandelingen ter plekke een aanpassing worden gemaakt. In het Deense parlement, de Folketing, moet daarvoor terstond worden gerapporteerd aan het parlement, zodat de regering een nieuw mandaat krijgt. De Nederlandse parlementariërs worden pas na het eindspel geïnformeerd over de conclusies van de topconferentie en de resultaten van de onderhandelaar. Mogelijk kan dan de briefing plaatsvinden waartoe voor het reces was besloten. Er zal – zelfs in de ogen van een nieuw geïnstalleerde Tweede Kamer – ongetwijfeld opnieuw sprake zijn van ‘verwateren’.

Praktijkprofessor Europa van de Haagse Hogeschool Mendeltje van Keulen (cartoon) was griffier Europese Zaken bij de Tweede Kamer. Zij kijkt wekelijks voor Brusselse Nieuwe in brievenbus van de Tweede Kamer naar de post uit Brussel. Elke week de column van Mendeltje van Keulen in je mailbox ontvangen? Abonneren kan hier voor slechts 5 euro in per maand. Daarmee levert u een bijdrage aan de onafhankelijke journalistiek en opinie over Europese zaken die Nederland raken.