Een oer-Hollands frietje zou binnenkort wel eens grotendeels uit het buitenland kunnen komen. Vanaf dit jaar moeten op zand- en lössgrond geteelde aardappelen voor 1 oktober worden geoogst en vervangen door een ‘vang-gewas’. Dit is een gewas dat veel stikstof opneemt. Zo wordt voorkomen dat er na de teelt te veel stikstof wegspoelt en als nitraat in het grondwater terechtkomt. Dit is vooral een gevaar op zandgronden omdat deze veel water doorlaten.

Als boeren toch besluiten hun aardappelen langer onder de grond te laten, worden ze het jaar erop gekort op hun stikstofbudget. Dit betekent dat er minder stikstof beschikbaar is voor de teelt, wat neerkomt op een lagere opbrengst en verdiensten.

Aardappelopstopping

Aardappelboeren zijn, zacht gezegd, niet te spreken over deze vorm van ‘kalenderlandbouw’. Veel frietaardappelen zitten in september en oktober nog in de grond omdat ze anders niet hard genoeg zijn, en slecht bakken. Andries Middag, directeur van aardappelboervereniging Vavi, vreest zelfs dat dit de “doodsteek” van de teelt op Hollandse zandgrond kan zijn, vertelde hij het AD. Voor gewone aardappelen is eerder oogsten vaak wel mogelijk, want die hoeven minder groot te worden.

Ook logistiek wordt verwacht dat de uiterste oogstdatum tot problemen gaat leiden. Veel boeren brengen hun net geoogste frietaardappelen direct naar een verwerker. Vaak bezitten ze daarom niet veel opslagruimte. Wanneer alles tegelijk binnenkomt bij de verwerkers, zal dat mogelijk leiden tot overbelasting.

Grondwatervervuiling

Toen de sector dit sombere toekomstbeeld van het ‘patatje met’ voorlegde aan landbouwminister Adema, was hij echter onvermurwbaar. De regels komen namelijk voort uit de door Brussel gestelde verplichting om stikstofuitspoeling te verminderen. Dit is nodig om de grondwaterkwaliteit te beschermen.

In Nederland zijn al meerdere drinkwaterbassins gesloten omdat het water vervuild was met te hoge concentraties nitraat, een vorm van stikstof. Water met te veel nitraat maakt mensen ziek. Ook leiden te hoge concentraties nitraat ertoe dat sommige planten te hard groeien en andere planten wegconcurreren. Dit leidt tot verlies van insecten en andere dieren, waardoor de toch al slechte biodiversiteit nog sneller achteruitgaat.

Geel goud

Door de nieuwe regels wordt rekening gehouden met een tekort aan Hollandse frietaardappelen. Iets meer dan de helft van de aardappelen in Nederland worden namelijk geteeld op zandgronden. Een klap die opgevangen zal moeten worden met aardappelen uit het buitenland. Daartegenover staat dat Nederlandse aardappeltelers dit jaar verder prima boeren door uitzonderlijk hoge prijzen op de aardappelmarkt.