Het speelkwartier is over. Natuurlijk, het Duitse belang staat voorop, ook nu er een andere regering in ons buurland is. En het Duitse belang is vooral minder regels, meer aandacht voor de industrie (met name de auto-industrie) en iets minder klimaatvoorschriften. Maar het is niet de bedoeling dat de twee grote politieke stromingen in Europa elkaar constant in de haren vliegen. Dus moet de fractievoorzitter, Manfred Weber, het over een andere boeg gooien. En dat zal best lastig worden voor hem.
Dat hij in 2019 geen voorzitter mocht worden van de Europese Commissie zit de Duitser Manfred Weber nog steeds dwars. De Duitse leider van de Europese christendemocratische EVP is sindsdien bezig om de partij en vooral de invloed van zijn partij nog groter te maken. Hij werd deze week voor nog eens drie jaar benoemd als voorzitter van de grote politieke familie, zonder tegenkandidaat, terwijl hij in het Europees Parlement ook fractievoorzitter van de EVP is.
Weber is met recht een machtspoliticus. Hij laat niet na om te zeggen dat hij de verkiezingen heeft gewonnen in 2024, hoewel de partij eigenlijk verloor (van 216 naar 188 zetels). Maar door de uitslag is zijn partij in een positie terecht gekomen dat de christendemocraten het beleid kunnen bepalen. In politieke termen; ze zijn de kingmakers geworden. En dat wil Weber weten ook. Hij wordt niet moe om te wijzen op het aantal vooraanstaande christendemocraten op belangrijke posities:14 Eurocommissarissen in de Europese Commissie, 12 regeringsleiders in de Europese Raad (en straks 13 als Merz is benoemd), Voorzitter Europees Parlement
Hoe gaat hij met de macht om?
De macht zorgt voor irritatie bij de andere partijen in het Europees Parlement. Om het beleid van de Europese Commissie uit te kunnen voeren (in feite het verkiezingsprogramma van de Europese christendemocraten) heb je meerderheden nodig. Nou is er geen formeel coalitieakkoord, maar er zijn wel afspraken met de sociaaldemocraten, liberalen en groenen om niet over rechts te gaan. En juist dat is wat Weber met enige regelmaat toch doet. Hij doet het handig, want hij steunt geen grote plannen uit het rechtse kamp, maar zorgt ervoor dat zijn (rechtse) plannen worden gesteund door rechts.
Hij irriteert daarmee met name de sociaaldemocraten, die steeds bozer worden. Die boosheid komt omdat eind vorig jaar de eveneens christendemocratische Ursula von der Leyen werd gekozen tot voorzitter van de Europese Commissie met steun van drie andere fracties. Maar in ruil daarvoor zou de Commissie niet al teveel afbreken van de GreenDeal, een iets socialer programma uitvoeren en op asielgebied niet al te zeer naar rechts opschuiven. Maar van die beloftes komt vooralsnog niet veel terecht. Er wordt her en der gesproken over verraad. Een beetje zoals een voetbalcommentator ooit zei: zijn we er toch weer ingetrapt.
Uithaal naar Timmermans
En deze week tijdens zijn speech in Valencia, waar hij werd gekozen strooide Weber nog even wat zout in de wonden. Natuurlijk moest zijn oude tegenstander Frans Timmermans het ontgelden. Weber en Timmermans streden in 2019 om het voorzitterschap van de Europese Commissie, maar werden door de toenmalige regeringsleiders gewogen en te licht bevonden.
En sindsdien hekelt Weber vooral de GreenDeal van Timmermans en sinds vorig jaar laat hij geen kans onbenut om alle wetten uit die tijd onderuit te halen. Maar hij zei in z’n speech dat de sociaaldemocraten de middenklasse in de steek hebben gelaten. Ook de groenen kregen trouwens een veeg uit de pan omdat hun dure klimaatplannen de economie in gevaar hebben gebracht.
Kan het roer om?
Dat zal lastig worden. Weber is het laatste jaar steeds geïrriteerder geworden over links. Maar er is licht verzet in eigen kring. De Polen vinden het geflirt met rechts maar niks. De partij van premier Donald Tusk moet niks hebben van de Europese conservatieven (waar de Italiaanse Meloni bij zit), maar ook zijn belangrijkste binnenlandse politieke tegenstander de PiS-partij.
En ook het Nederlandse CDA zit op de gematigde lijn. Henri Bontebal hield in Valencia een speech. Hier te zien. De CDA-leider vertelde dat hij zich zorgen maakt over het populisme niet alleen in Nederland, maar in heel Europa. Hij riep de EVP dan ook op om de trend naar rechts niet te bestrijden met dezelfde middelen. “Gebruik niet de populistische tactieken”, aldus Bontebal. Hij hield een pleidooi voor fatsoen en degelijkheid. “We hebben een beter alternatief.”
En Merz vindt alles goed, maar moet vooral geen last hebben van Weber. En dat betekent dat Berlijn niet al teveel ruzie wil in het Europees Parlement tussen de christendemocraten en de sociaaldemocraten. Er zijn belangrijkere zaken die geregeld moeten worden.
