Nieuwsbrief Brussels Peil | Dirigent gezocht

De benen op tafel, geen conclusies na afloop en dat is misschien maar goed ook, want de Europese leiders die maandag (morgen) bij elkaar komen in het oude Egmontpaleis aan de Zavel in Brussel, zijn het oneens over de defensie-toekomst van Europa, schrijft onze hoofdredacteur Bert van Slooten (cartoon) deze week in de nieuwsbrief Brussels Peil.

4 min. leestijd

Op papier willen ze allemaal meer geld, de heilige norm van twee procent (van het bbp) halen en in de toekomst nog meer uitgeven. Maar in de praktijk is dat een hele worsteling, want veel landen, waaronder België, zijn niet in staat om aan de afspraken te voldoen. Bovendien is de grote vraag wat er met al dat extra geld zou moeten gebeuren.

De top is een idee van de nieuwe voorzitter van de Europese Raad de Portugees Costa. Hij hoopt op meer eenheid door informeel te praten. “We gaan nogal ruig met elkaar om”, zei minister Veldkamp deze week in de Tweede Kamer. “De wereld is een soort orkest zonder dirigent. Niet iedereen speelt meer volgens de geldende spelregels. Dat betekent niet dat ik meteen wil dat we volgens andermans spelregels gaan spelen.” De kunst is volgens Veldkamp om te onderscheiden wat geluid is en wat concreet beleid. Oftewel door de oprispingen op sociale media heen kijken en proberen inhoudelijk te discussiëren met elkaar. 

Lukt dat?

Ik ga een poging doen. Terug naar de inhoud van de informele top, de heidag zoals Veldkamp het noemt. De discussie over defensie en de Europese Unie. Laat ik nog even op België terug te komen, daar gaat nu al het merendeel van het geld op aan pensioengeld voor defensiepersoneel. Verder zijn er ideeën om een raketschild te bouwen, vooral Polen en Griekenland zijn daar voorstander van. Er moeten nieuwe tanks komen, drones en munitie. Tijdens de top moeten de leiders kiezen wat ze willen. Wat moet Europees gedaan worden en dus door de nieuwe Eurocommissaris worden uitgevoerd en wat is de rol van de NAVO? Om die reden zijn secretaris-generaal Rutte van de verdragsorganisatie en de Britse premier Starmer ook aanwezig. 

Wat wil Nederland?

Nederland wil een grondige analyse, niet roepen dat er meer geld nodig is, maar eerst vaststellen waarom en waarvoor.

Minister Veldkamp: “Het financieringsvraagstuk is voor Nederland het sluitstuk van de discussie.” 

Niet alle landen willen die volgorde. Spanje, Italië en onder andere Portugal, landen die de twee procentnorm niet halen, willen het liever eerst over het geld hebben. Plannen om dat geld gezamenlijk (Europees) te lenen zijn populair. En nu ook Denemarken en Finland beginnen over extra geld dat nodig is, lijkt het alsof er voldoende steun is om via zogenoemde Eurobonds geld op te halen voor de defensie-industrie. Nederland blijft voorlopig tegen elke vorm van gezamenlijk lenen. “Laat de landen die nu hard roepen dat ze geld willen lenen eerst eens hun eigen begroting op orde krijgen, voordat ze op onze status (de triple A) goedkoop geld kunnen lenen”, klinkt het in kringen van het kabinet. Volgens het rapport van de Italiaanse oud premier en voormalig president van de Europese Centrale Bank (ECB) Mario Draghi zou er 60 miljard euro beschikbaar zijn als landen die nu nog niet aan de norm voldoen (die twee procent) gaan investeren in defensie. Volgens Nederland is dat een eerste stap.

Minister Veldkamp: “Nederland is nadrukkelijk geen voorstander van het aangaan van gemeenschappelijke schulden.”

Hoe loopt het af?

Soms komt steun uit onverwachte hoek. Zo willen Ierland en Malta liever geen geld aan defensie uitgeven. Maar de discussie zal de komende tijd terug blijven komen. Deze zomer komen de eerste voorstellen voor een nieuwe Europese begroting (het MFK). Voorlopig loopt de Europese Commissie met een grote boog om de hete brij heen, de verwachting is dat de komende maanden wel gezocht gaat worden naar nieuwe financiële mogelijkheden. Aan de ene kant een vorm van Europese belastingen en het zoeken naar geld in de plooien van de begroting (de term is van oud ambassadeur De Groot) wordt gestart. Er is cohesiegeld dat niet is uitgegeven, er blijft geld over uit het zogenoemde coronaherstelfonds waar besluiten over genomen moeten worden. En dan is er deze zomer nog de NAVO-top in Den Haag waar het vooral over geld zal gaan.