Het is het Europese antwoord op landen (zoals de Verenigde Staten) die proberen hun eigen markt te beschermen. Natuurlijk zal de Europese Unie ook een soort van ‘Europe First’-beleid proberen te ontwikkelen, maar in de hedendaagse wereld is dat bijna geen doen. Volgens Von der Leyen, die terwijl Trump het Witte Huis introk een toespraak hield in Davos, is Europa geen sterfhuisconstructie: “Europa is een aantrekkelijke markt, waar je krijgt wat je ziet. Wij spelen volgens de regels, zonder verborgen voorwaarden.”

De nadruk ligt wat Von der Leyen betreft de komende tijd op grote opkomende markten zoals India. De Europese Unie organiseerde een paar jaar geleden al een topbijeenkomst met het land (op initiatief van toenmalige premier Costa van Portugal). Maar ze steekt ook de hand uit naar China om de komende tijd afspraken te maken. Ze noemt het Europa’s boodschap aan de wereld. “We willen meer samenwerking met iedereen die daarvoor openstaat.”

En Amerika dan?

Trump wordt niet vergeten, geen zorgen. Maar een beetje venijnig analyseert de voorzitter van de Europese Commissie dat met name Europese en Amerikaanse bedrijven heel nauw zijn verweven. Europese bedrijven bieden werkgelegenheid aan 3,5 miljoen Amerikanen en een miljoen banen aan de andere kant van de oceaan zijn rechtstreeks afhankelijk van de handel met Europa. Als voorbeeld noemt Von der Leyen een Amerikaans vliegtuig dat is gebouwd met controlesystemen en koolstofvezels uit Europa. “En Amerikaanse medicijnen worden gemaakt met chemicaliën en laboratoriuminstrumenten die van onze kant van de Atlantische Oceaan komen.” Om de wederzijdse afhankelijkheid te onderstrepen. 

De digitale diensten (de bekende sociale media) komen grotendeels uit Amerika. Maar het geld (de activa) wordt dan weer ondergebracht in Europa. Kortom de wederzijdse afhankelijkheid is volgens Von der Leyen zo groot dat je wel moet handelen (met verdragen), ondanks de toegenomen concurrentie.

Vijfjarenplan: De Poolster

Maar met alleen handelsverdragen ga je het niet redden. Er zal ook een andere koers in de EU moeten worden gevaren, al is het maar vanwege de verkiezingsuitslag. Komende week presenteert de Europese Commissie de nieuwe prioriteiten voor de komende jaren. En waar het vijf jaar geleden nog ging over Europa’s moment van the man on the moon (bedacht door Esther de Lange) om de Green Deal aan te prijzen, gaat Von der Leyen nu nog verder het heelal in: De Poolster is de werktitel van het nieuwe vijfjarenplan. 

Maar de groene mens op de maan is niet vergeten. Von der Leyen wil geen afstand nemen van de Green Deal, maar zal een balanceer act moeten uitvoeren, zodat rechtse partijen (ook binnen haar eigen christendemocratische EVP) wel met de boodschap naar huis kunnen dat de scherpe randen er van af zijn. Een van de maatregelen die wordt voorgesteld is om geen techniek meer zalig te verklaren. Dus geen warmtepomp bevoordelen, zodat de producenten van boilers het nakijken hebben. Of elektrische auto’s voordelen geven boven auto’s met klassieke verbrandingsmotoren. Wat wel overeind blijft staan zijn de doelstellingen om de uitstoot van schadelijke stoffen terug te dringen. Of dat met boetes moet gebeuren (zoals nu wel is afgesproken voor een aantal sectoren) is nog de vraag.

En de vereenvoudigingen?

Dat is altijd lastig. Ze gaan het proberen. Er komen regels over het aantal regels. Volgende maand komt er een zogeheten simplificatie-omnibus. Dat klinkt ingewikkeld en dat is het ook. Bestaande regels worden versimpeld, dat klinkt goed. Maar welke regels en op welke manier is niet meteen helder. Er moeten wetten, richtlijnen en nationale wetten op elkaar afgestemd worden. 

Wel blijft het voornemen om minder gegevens aan bedrijven te vragen. Het moet op maat worden gemaakt, zo staat in de teksten die nu circuleren door Brussel. En met name het midden- en kleinbedrijf (mbk), waaronder veel landbouwbedrijven, moeten minder formulieren invullen is de bedoeling. Er wordt een percentage van 35 procent genoemd. Vertrouwen in plaats van controle, wordt het genoemd. Overigens zijn er nu al bedrijven die zich op de nieuwe vereenvoudigingsmarkt hebben gestort. 

De overige prioriteiten

Die gaan onder andere over geld, de kapitaalmarktunie. En de strijd tegen de bureaucratie gaat beginnen. Daarbij gaat het vooral over de interne markt. Er zijn nog teveel regels die het lastig maken om over de grens zaken te doen (of werknemers in dienst te hebben). De energieprijs moet omlaag. Dat betekent dat er geen barrières mogen zijn voor welke vorm van energie dan ook. En ook de laatste restjes energie die uit Rusland worden geïmporteerd moeten worden vervangen door energie uit andere delen van de wereld of schone energie (inclusief kernenergie) uit de Europese Unie.