In het kwakkelende Duitsland wordt de deal met name door de auto-industrie met gejuich ontvangen. Op dit moment zijn er enorme importtarieven van wel 35 procent voor in Europa geproduceerde auto’s. En dus is de directeur van de Europese autolobby, de Nederlandse Sigrid de Vries erg tevreden. “Dit is heel positief nieuws, dat op een cruciaal moment voor de auto-industrie komt. […] We zijn hard bezig met de overgang naar auto’s die geen CO2 meer uitstoten dus we kunnen wel een extra afzetmarkt gebruiken.” Ze vindt het verder een positief signaal dat in een wereld waarin steeds vaker protectionisme de boventoon voert, er opeens een handelsovereenkomst is afgesloten die gebaseerd is op, wat ze noemt, vrije en open regels.

Ook de Europese Commissie is bijzonder tevreden. “Een werkelijk historische mijlpaal”, noemt Ursula Von der Leyen het. “Dit verdrag zorgt voor meer banen, meer keuzemogelijkheden en betere prijzen. Het is een win-win situatie”. 

Waar bestaat de winst uit?

Op dit moment exporteren rond de 60.000 Europese bedrijven hun producten naar Zuid-Amerika. Door het handelsverdrag profiteren die bedrijven straks van lagere tarieven en makkelijkere douaneprocedures. Wel vier miljard euro aan tarieven worden straks verleden tijd, stelt Von der Leyen.

Een tweede winstpunt is volgens de voorzitter van de Commissie de toegang tot wat heet de kritieke of zeldzame grondstoffen. Verder is duurzaamheid (de klimaatdoelstellingen) een belangrijk onderdeel van de Mercosur-overeenkomst. Ontbossing moet tegengegaan worden, ook in het Amazoneregenwoud. De EU heeft daar een bedrag van 1.8 miljard euro voor uitgetrokken. 

Wie zijn er ontevreden?

Met name de Fransen. Er is een enorme haat tegen de Mercosur-deal met Argentinië, Brazilië, Uruguay, Paraguay en Bolivia. Bijna alle politieke partijen moeten er niks van hebben. De Fransen vrezen dat het land overspoeld zal worden door een vloedgolf van goedkoop vlees uit Latijns-Amerika. Maar ook in Polen (met name de kippenboeren) en in ons eigen land wordt gemord.

De Franse minister van Handel, Sophie Primas, zei in een eerste reactie dat de overeenkomst alleen de Europese Commissie bindt, niet de lidstaten. Ze maakt zich grote zorgen over de gevolgen voor het milieu en de landbouw en ze gaat proberen om te voorkomen dat het akkoord definitief wordt. Dat wil de Tweede Kamer ook. Nog voor de ondertekening door de Europese Commissie nam het parlement een motie aan waarin werd opgeroepen om niet akkoord te gaan. De bezwaren van met name de boeren zijn volgens Von der Leyen niet terecht. “We hebben naar jullie zorgen geluisterd en we doen er iets aan. Deze overeenkomst omvat krachtige beschermingsmaatregelen waarvan jullie zullen profiteren.”

Wie gaat er over?

Nou gaat de politieke trukendoos open. Het makkelijke antwoord is: de Europese Commissie, want in het verdrag staat dat handel een exclusieve bevoegdheid van de Commissie is. Maar, en nu komen de kleine lettertjes, tenzij.

Tenzij het een zogeheten gemengde overeenkomst is. In een gemengde deal staan zowel handels- als niet handelsmaatregelen. En een dergelijke handelsovereenkomst moet door zowel het Europees Parlement, als de 27 nationale Parlementen worden goedgekeurd. Om te voorkomen dat de lidstaten ook inspraak krijgen kan de overeenkomst worden gesplitst. Wat dat betreft heeft de Europese Commissie geleerd van 2019. In dat jaar werd ook al een Mercosur deal afgesloten.

Maar die overeenkomst heeft de tekentafel nooit verlaten, omdat destijds zowel het Europees Parlement als een aantal nationale parlementen weigerden om de overeenkomst te ratificeren. Destijds was de leus van zowel de milieubeweging als de landbouworganisaties: Cars for cows. Auto’s in ruil voor rundvlees.

En dus wil de Commissie de deal splitsen in een handelsdeel en een restdeel. Over dat handelsdeel hebben alleen de lidstaten (dus de ministers) wat te vertellen en het Europees Parlement. De Tweede Kamer staat dan buitenspel. Ze kunnen alleen de Nederlandse regering oproepen om tegen te stemmen. Maar dan gelden de Europese spelregels. Het handelsakkoord kan worden aangenomen met een zogenoemde gekwalificeerde meerderheid. Of andersom geredeneerd: het kan worden tegengehouden met een gekwalificeerde minderheid. Oftewel vier lidstaten die 35 procent van de EU-bevolking vertegenwoordigen, zijn nodig om de deal te blokkeren.

Frankrijk is tegen, Polen ziet eveneens het niet zitten. Als Nederland ook tegenstemt dan is er nog een groot land nodig. Indien bijvoorbeeld Italië niet akkoord gaat, dan is het van de baan. Er is wel een groot land nodig, want als bijvoorbeeld België waar ook veel weerstand is, tegenstemt, is dat niet voldoende (het moet bij elkaar 35 procent van de Europese bevolking zijn).