“Ik wil graag geloven dat de Verenigde Staten aan onze kant blijven staan, maar we moeten klaarstaan als dat niet langer meer het geval is”, zei de Franse president Emmanuel Macron in zijn televisieboodschap vlak voor de top begon. “De Verenigde Staten, onze bondgenoot, heeft haar standpunt over Oekraïne gewijzigd en zaait twijfel over de toekomst. Onze welvaart en onze veiligheid zijn onzekerder geworden. We gaan een nieuw tijdperk in.”
De Duitsers hebben dat ook begrepen. Voordat de top begon maakte de nieuwe bondskanselier Merz al duidelijk dat Duitsland de traditionele stellingen zal verlaten. De regels voor de zogenoemde schuldenrem, waardoor er niet onbeperkt geld kan worden geleend, gaan op de schop. Dat zal de komende weken nog een hoop gedoe opleveren in het Duitse parlement, aangezien de oude Bondsdag het moet regelen. In de nieuwe Bondsdag (dus het parlement van na de verkiezingen) is er onvoldoende steun om de regels (het is een grondwet-kwestie) te veranderen.
“Vanwege de bedreiging van onze vrijheid en vrede op ons continent moeten we alles doen wat nodig is doen om onze defensie te versterken.” Een what ever it takes uitspraak, die meteen gevolgen had voor de opstelling van de Duitsers in Brussel. Nog voordat Merz zelf naar Brussel reisde om een groot aantal andere EU-leiders te ontmoeten, werd het beleid van de huidige coalitie al omgegooid. Schulden maken mag en defensie, militaire verdediging is voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog geen vies woord meer.
Nog meer
De verandering binnen de EU is ook te zien op een ander vlak. Het lijkt er op dat niemand zich meer wil laten gijzelen door Viktor Orbán. Vooraf vielen de vele uitspraken op van politici die zeiden het helemaal gehad te hebben met de Hongaar. En uiteindelijk mocht hij ouderwets proberen een stok in de wielen te steken door niet akkoord te gaan met de conclusies. Maar de andere 26 landen namen ze toch aan, maar dan zonder de Hongaarse steun.
De nieuwe realiteit is ook op Nederlands vlak te zien. Door diplomaten en minister Veldkamp wordt benadrukt dat ons land toch maar mooi aan tafel zit bij alle gesprekken. Ook premier Schoof zegt het trots dat we ook een belangrijke speler zijn mede vanwege onze bijdrage aan de oorlog (in financiële zin). Maar het begint op te vallen dat Schoof wel erg vaak een voorbehoud moet maken, omdat de coalitie in Nederland het niet altijd onderling eens is.
Soms zeggen beelden meer dan woorden. Voordat de Europese top begint mogen cameraploegen beelden maken van leiders die elkaar vriendelijk begroeten en op de schouders slaan. Leuk voor de Journaals om de eigen premier met de andere leiders te zien. Maar we zagen deze top premier Schoof een beetje alleen staan en op het moment dat hij Orbán wil begroeten roept hij z’n naam, maar Viktor kijkt niet op of om en loopt stug door op zoek naar z’n plek aan de vergadertafel. Schoof trekt een klein sprintje, tikt hem op de schouder en krijgt na een norse blik een hand en Orbán loopt meteen door. Geen gesprek geen overlegje, hij blijft alleen achter. Op de beelden is verder te zien dat steeds meer leiders een voorbeeld nemen aan de voetbaltrainers (en spelers). Ze plaatsen de hand voor hun mond, zodat liplezers niet kunnen vertalen wat ze tegen elkaar zeggen.
