Uiteindelijk zal de CDU/CSU combinatie van Merz vanavond wel de meeste stemmen hebben, zo is de verwachting, maar het is niet voldoende om alleen te gaan regeren. Er zijn twee andere partijen nodig (we sluiten de AfD even uit) om een regering te vormen. Waarschijnlijk de sociaaldemocraten en de groenen. Wat gaan we er van merken?Als Merz inderdaad de nieuwe bondskanselier wordt, komt er een andere toon uit Berlijn. Tijdens een van zijn laatste verkiezingsbijeenkomsten vertelde hij:  “Als we ons gedragen als dwergen, dan worden we behandeld als dwergen.” 

Merz is voorstander van een sterk Europa, maar het moet wel anders. De manier waarop Europa is georganiseerd is niet meer van deze tijd, is zijn analyse. Na de oorlog en de eerste jaren na de val van de muur was het overzichtelijk en kon Europa zich op die basis organiseren. Maar nu, met een oorlog naast de deur en een nieuwe president in het Witte Huis die veel minder met Europa opheeft, is het tijd voor een update van het buitenlands beleid van Europa. “Crisissen zijn het nieuwe normaal”, aldus Merz. Maar die crisissen moeten wel aangegrepen worden om Europa te versterken. Hij waarschuwt voor een Unie waar de landen zich gedragen als konijnen in de koplampen. 

Neemt Duitsland weer de leiding?

Dat wil Merz wel. Samen met Frankrijk, daar gaat niks veranderen, behalve dat de chemie tussen Merz en de Franse president Macron waarschijnlijk beter is dan tussen de president en de huidige bondskanselier Scholz. Maar hij wil de motor, zoals het Brussel nog steeds heet, uitbreiden met Polen. De drie landen werken samen in de zogeheten Weimar-driehoek. Genoemd naar de stad waar Duitsland in 1919 haar eerste grondwet kreeg na het keizerrijk. In 1991 besloten Duitsland, Polen en Frankrijk om samen te werken om zodoende de overgang naar het westerse (kapitalistische) systeem soepel te laten verlopen. Die samenwerking werd een paar jaar geleden hernieuwd, met het accent op de oorlog in Oekraïne. In de toekomst zal president Macron dan niet alleen naar de Verenigde Staten reizen maar samen met Merz en Tusk de Poolse leider. “Parijs en Berlijn moeten met één stem spreken”, is zijn stelling. 

Wat gaan we er van zien?

Aan de ene kant meer internationaal optreden, meer wapens naar Oekraïne, zodat het land sterker staat bij de vredesbesprekingen. Hij wil meer geld voor defensie, maar zegt ook prioriteit te geven aan de economie. “Ik maak alles ondergeschikt aan economische groei”, laat hij telkens weten. Er moet fors geïnvesteerd worden in het land. In de infrastructuur, in nieuwe technologie en vooral in de oude industrie. Van groot belang zijn de Europese gesprekken (de strategische dialoog) over de toekomst van de auto-industrie. Moeten fabrikanten dit jaar boetes betalen omdat ze de klimaatdoelstellingen niet hebben gehaald? En hoe loopt de discussie af over de CO2 uitstoot? In 2035 mogen er geen auto’s meer worden geproduceerd die CO2 uitstoten. Blijft die Europese maatregel staan of niet? Aan de ene kant is het gunstig voor de Duitse industrie als er iets meer lucht komt (uitstel), aan de andere kant heeft Duitsland juist nu nieuwe innovatieve fabrieken (ook autofabrieken) nodig om de internationale concurrentie aan te gaan. 

Voor Nederland is van belang hoe de discussie over schulden afloopt. Duitsland heeft een strenge wet die zegt dat er niet teveel schulden mogen worden gemaakt; de Schuldenbremse. Maar Merz wil die wet veranderen zodat er meer geld geleend kan worden, onder meer voor defensie-uitgaven. Geld dat nodig is als Duitsland naar de drie procent wil. Dat betekent namelijk 70 miljard euro extra en de vraag is waar dat geld vandaan moet komen? Lenen lijkt dan de oplossing, maar de vraag is of Duitsland het zelf gaat lenen op de kapitaalmarkten of dat ze zich aansluiten bij de landen die zeggen dat het beter is om dat Europees te doen. 

Nederland is daar faliekant op tegen. “Feest vieren op onze kosten”, klinkt het in kringen van het kabinet. Europa kan namelijk goedkoper geld lenen als landen zoals Duitsland en Nederland me doen. Door hun grote schulden moeten Italië, Griekenland maar ook Spanje en Frankrijk meer rente betalen als ze zelf lenen.