Nederland zit al een tijd met een overvol elektriciteitsnet. Het verstevigen daarvan vereist veel tijd en investeringen, maar is wel broodnodig als we willen dat nieuwe projecten, zoals scholen, fabrieken en huizen, elektriciteit krijgen. Daarom is Nederland eind 2022 gekomen met een actieplan (LAN). Dat plan moet oplossingen bieden voor de krapte op het elektriciteitsnet. Daarnaast zoekt Nederland nu ook hulp van de Europese Commissie.

Het plan is gemaakt door de Nederlandse overheid en Netbeheer Nederland, de brancheorganisatie van gas- en elektriciteitsnetbeheerders. De 15 punten gaan vooral over het wegwerken van de verschillen in de regels tussen EU-landen, over duurzame energie en de betere verdeling van het energieverbruik.

Duidelijkheid

“De EU heeft de afgelopen jaren ambitieuze klimaat- en energiedoelen gesteld als onderdeel van de Europese klimaatplannen,” lees je in het begin van het pleidooi. “Om het Europese energiesysteem voor te breiden op de toekomst, hebben we goede Europese regels nodig die investeringen blijven aantrekken voor de omslag naar duurzame energie.”

Nederland wil vooral duidelijkheid over de wetgeving en de plannen van de Commissie. De verschillen tussen de wetten van landen moeten worden gladgestreken zodat samenwerking veel makkelijker gaat. Het pleidooi stelt dat in EU-beleid gas en elektriciteit vaak als twee verschillende werelden worden beschouwd. Dat moet voorbij zijn. Zowel gas als elektriciteit moeten in de aanpak worden meegenomen. De aanpassingen moeten duidelijk zijn en de Commissie moet die op tijd aangeven. Een duidelijke, gezamenlijke visie voor heel Europa geeft stabiliteit en trekt dus ook sneller investeringen van bedrijven aan.

Flexibiliteit

Die investeringen zijn broodnodig. Door heel Nederland groeit de vraag naar elektriciteit sneller dan we kunnen bijbouwen. Daarom roept Nederland de Commissie op om investeringen in de energiemarkt door lidstaten makkelijker te maken. Vaak mag dat niet zomaar, omdat de Commissie de investering aanrekent als staatssteun, wat niet mag. Omdat wel flinke sommen geld nodig zijn, wil Nederland soepelere regels. Zo zijn investeringen toch mogelijk. Nederland is bang dat de elektriciteitskosten de komende periode zullen stijgen, wat de steun van burgers voor duurzame energie, zoals zon- en windenergie, onderuithaalt. 

Om ervoor te zorgen dat mensen toch gewoon op elk moment van de dag betaalbare elektriciteit hebben, wil Nederland dat de Commissie meer maatregelen steunt die de energiemarkt flexibel maken. Een voorbeeld van die flexibiliteit is smart charging: dan wordt bijvoorbeeld je elektrische auto opgeladen op basis van de beschikbare capaciteit op het elektriciteitsnet. Ook de tarieven voor elektriciteitsproducenten moeten worden aangepast. Zo moeten energiebedrijven zoals Vattenfall en Essent belasting betalen voor de daadwerkelijk gebruikte energie in plaats van een vast bedrag. Dat geld kan vervolgens dienen voor de verbetering van het elektriciteitsnet.

Nederland is al bezig met het plannen wie, wanneer en waar energie krijgt. Hierin wil Nederland vaker afwijken van het principe ‘wie het eerst komt, het eerst maalt’. In plaats daarvan moeten sociaal wenselijke projecten, zoals ziekenhuizen en openbaar vervoer, voorrang krijgen.

Aandacht voor waterstof

Waterstof komt ook nog aan bod. Nederland ziet heil in waterstofproductie op zee. De Commissie moet met een strategie komen die alle mogelijke hindernissen aanpakt. Daarnaast moet de Commissie ervoor zorgen dat meer marktpartijen zich bezighouden met waterstof

Daarbij moet een EU-actieplan komen voor waterstofopslag. Zo moet het geven van vergunningen sneller gaan. En de ontwikkeling van allerlei verschillende opslagtechnieken, zoals zoutgrotten en het hergebruik van lege gasvelden, moet steun krijgen. Meer en betere samenwerking is hiervoor nodig.