Bijna drie jaar na de Russische inval in Oekraïne blijkt het nog steeds lastig om de Europese sancties waterdicht te maken. Hoewel er miljarden aan Russische tegoeden zijn bevroren, weten sommige bedrijven en personen de maatregelen te omzeilen. In een open brief aan Brussel presenteert het kabinet een plan dat het sanctiesysteem moet verbeteren. 

Nederland neemt zich al langer voor om een voortrekkersrol te nemen bij het ontwikkelen van effectievere sancties. “Door de aard van de Nederlandse economie, zeer open met een belangrijke distributierol, zijn de effecten van Europese sancties in Nederland erg voelbaar”, vertelde minister van Buitenlandse Zaken Caspar Veldkamp vorige maand nog. “Juist in Nederland zie je veel sneller wat sanctiewetgeving in de praktijk betekent en tegen welke nalevingsproblematiek je aanloopt.”

Te ingewikkelde regels

Het huidige sanctiesysteem is te complex geworden, waarschuwt het kabinet: “Met de introductie van talrijke nieuwe types sancties en bijbehorende richtlijnen is het systeem ingewikkelder geworden, inclusief de verschillende rapportageverplichtingen. Dit vormt een risico voor het bereiken van de beoogde effecten.”

Nederland pleit daarom voor een nieuwe aanpak waarbij sancties vanaf het eerste ontwerp zo worden opgesteld dat ze in de praktijk goed uitvoerbaar zijn. “Want beter te begrijpen regels zijn makkelijker na te leven.” Sowieso past dit volgens het kabinet binnen de ambitie van de nieuwe Europese Commissie om EU-regels eenvoudiger te maken.

Verder wil Nederland de centrale Europese sanctiedatabase SIER (Sanctions Information Exchange Repository) uitbreiden. In deze database delen EU-landen nu al informatie over bevroren tegoeden en andere sanctiemaatregelen. Het kabinet stelt voor om hier ook gegevens over eigendomsstructuren van bedrijven en rechtszaken over sanctieovertredingen aan toe te voegen. “Informatie is immers essentieel bij de handhaving van sancties.” 

Helpdesk voor mkb, strenge regels voor grote bedrijven

Nederland wil kleine en middelgrote bedrijven helpen bij het naleven van de sancties met een speciale helpdesk en een online instrument. Met deze ‘sanctietool’ kunnen bedrijven makkelijker controleren of ze risico lopen sancties te overtreden. “Het ondersteunen van het mkb bij het naleven van EU-sancties is bijzonder belangrijk, aangezien deze bedrijven in veel gevallen minder nalevingsmiddelen hebben terwijl ze het risico lopen onbedoeld sancties te overtreden.”

Voor grote bedrijven die werken met gevoelige goederen, diensten of technologie moeten er juist strengere regels komen. Denk bijvoorbeeld aan internationale handelsbanken of bedrijven die machines of technologie exporteren die militair ingezet kunnen worden. Deze bedrijven moeten kunnen aantonen dat ze voldoende maatregelen nemen om sancties niet te overtreden, bijvoorbeeld door gedegen onderzoek naar hun klanten en toeleveranciers.

Wat betekent het Europese beleid op de oorlog in Oekraïne voor Nederland? Iedere twee weken krijg je een update van de ontwikkelingen. Abonneer je hier.