“Geen enkel EU-land is momenteel volledig voorbereid op een grootschalige crisis. Ieder land heeft wel ergens een zwart gat in het systeem”, vertelt Joosten. Deze tekortkomingen variëren van ontoereikende medische voorraden tot onduidelijke wetgeving over de inzet van buitenlands zorgpersoneel.
Hij pleit voor een radicale omslag in het denken en handelen binnen de EU. “Tot drie jaar geleden was de EU een relatief pacifistische organisatie. Militaire zaken werden als ‘vies’ beschouwd. Nu dwingt de noodzaak ons om anders na te denken,” stelt hij. Deze verandering in mentaliteit biedt kansen volgens Joosten, zeker op medisch gebied, om de samenwerking tussen militaire en civiele instanties te verbeteren.
Medische samenwerking
Naast 34 jaar aan ervaring bij het ministerie van Defensie is Joosten adviseur voor de EUMS. De EUMS adviseert de Europese instellingen over mogelijke militaire bijdragen aan conflictsituaties wereldwijd, variërend van humanitaire hulp tot gewapende interventies. Joosten buigt zich over de medische samenwerking die daarbij komt kijken.
Zijn werk bij de EUMS ziet hij niet als lobbyen, maar als het verduidelijken van problemen. “Ik help mensen te definiëren welke rol ze hebben in het geval van de grootste ramp die kan gebeuren: oorlog op Europees grondgebied,” legt hij uit.
Meer dan militaire paraatheid
Een van de grootste uitdagingen die Joosten signaleert, is de coördinatie tussen EU-lidstaten in geval van een grootschalig conflict op Europees grondgebied. “We moeten rekening houden met enorme vluchtelingenstromen en grote aantallen gewonden, zowel militair als civiel. De huidige systemen zijn niet toereikend om dit op te vangen,” waarschuwt hij.
Joosten pleit voor een aanpak waarbij de gehele maatschappij wordt voorbereid op mogelijke crisissituaties. “Het gaat niet alleen om militaire paraatheid, maar ook om civiele weerbaarheid. Denk aan het snel kunnen herstellen van cruciale infrastructuur zoals elektriciteitsvoorzieningen,” legt hij uit.
Chinese bloedzakjes
De medische adviseur wijst op specifieke problemen, zoals de beschikbaarheid van bloedvoorraden en medische hulpmiddelen in crisissituaties. “We kunnen niet genoeg bloed op voorraad houden, dus we moeten systemen ontwikkelen om snel bloed in te zamelen en op te slaan. Maar daarvoor hebben we bijvoorbeeld plastic zakjes nodig, die momenteel vooral uit China komen. Hoe stimuleren we de productie hiervan in Europa?”
Ook de inzet van buitenlands medisch personeel in crisissituaties vormt een uitdaging. “Mogen Amerikaanse artsen en verpleegkundigen in vredestijd al op Europees grondgebied werken? De huidige wetgeving is daar niet duidelijk over,” aldus Joosten.
Corona was wake-upcall
Hij benadrukt dat de COVID-19-pandemie een wake-upcall is geweest voor de EU. “Door covid kwamen we erachter dat militairen soms wel handig zijn om in te zetten. En de acties van Poetin hebben dat besef verder versterkt”, stelt Joosten. De pandemie leidde binnen de Europese Commissie al tot de oprichting van DG HERA, dat zich bezighoudt met de centrale inkoop en verdeling van cruciale medische voorraden.
Ondanks deze vooruitgang blijft er volgens Joosten nog veel werk te verzetten. “We moeten ergens beginnen, en gezondheidszorg is een goede brug tussen de Europese Commissie en de NAVO,” zegt hij. “Het is een humanitair onderwerp waarover mensen bereid zijn met militairen te praten.”
Joosten benadrukt dat geen enkel EU-land momenteel volledig voorbereid is op een grootschalige crisis. Nederland is volgens hem wel vrij goed bezig met het inventariseren van problemen, maar concrete oplossingen zijn er nog niet overal.
