De nieuwe regels zijn goedgekeurd door de transportcommissie van het Europees Parlement. Het moet het gebruik van spoorwegen tussen lidstaten beter op elkaar afstemmen. Volgens de Europarlementariërs die zich bezighouden met transport leidt het gebrek aan coördinatie tussen landen tot vertraging en ophoping bij de grenzen.

Als de treinen op tijd rijden, worden ze een aantrekkelijker alternatief voor vervoer. Om de trein nog aantrekkelijker te maken, roepen de Europarlementariërs de lidstaten ook op om meer geld aan spoorwegen en treinen te besteden.

Niet Nederland maar ENIM aan het stuur

Op het moment bepaalt de overheid hoe het aantal treinen over de sporen verdeeld wordt als meerdere treinen aanvraag doen op hetzelfde spoor. Voor de binnenlandse treinen blijft die bevoegdheid bij de overheid. Maar ENIM (het Europees netwerk van spoorbeheerders) krijgt die bevoegdheid over treinen die de grens oversteken. In dit orgaan zitten verplicht alle nationale spoorbeheerders, zoals ProRail in Nederland. Die nationale beheerders zullen samen afspraken maken en stemmen over voorstellen.

Dat is tegen het zere been van het kabinet. Die vindt dat het Europese orgaan te veel macht krijgt over de spoorwegen. Als bijvoorbeeld NS en een Hongaars treinbedrijf allebei aanspraak maken op hetzelfde spoor tussen landen, kan het Hongaars bedrijf het spoor krijgen. Ook als dit ervoor zou zorgen dat de NS zijn contract met de overheid niet kan uitvoeren.

De overheid vindt dat dit wetsvoorstel de dienstcontracten tussen overheid en openbaar vervoer niet goed respecteert en het maatschappelijk belang ervan wegwuift. 

Ook passagiers over goederencorridors

Volgens de nieuwe regels moeten alle speciale spoorwegen waar nu alleen goederentreinen over rijden, zoals de Betuweroute, in 2029 ook toegankelijk worden voor passagierstreinen. Ze worden dan ‘gemengd’. ProRail vindt dit een goed idee. Omdat er veel goederen de haven van Rotterdam binnenkomen en verspreid worden door Europa, heeft Nederland veel goederencorridors richting België en Duitsland.

Abonneer je nu op de nieuwsbrief Mobiliteit

Niet alle passagierstreinen kunnen evenwel gebruikmaken van de goederencorridors. Want de corridors zijn niet allemaal elektrisch, zoals die tussen Terneuzen en Gent. NS maakt alleen nog maar gebruik van elektrische treinen en ook andere treinbedrijven, zoals Arriva, rijden steeds vaker elektrisch.

Het kabinet ziet het schrappen van de goederencorridors niet zitten. Ze hecht veel waarde aan de samenwerking tussen landen. Nederland werkt over de corridors namelijk intensief samen met Duitsland en België. Het kabinet is bang dat ENIM die coördinatietaak niet even goed zal uitvoeren.

Energienet overvol

Het is ook de vraag of het Nederlandse elektriciteitsnet al het treinvervoer aankan. Het Nederlandse net is erg overbelast, met veel projecten die voorlopig niet kunnen rekenen op elektriciteit. Vervolgens willen de Europese Commissie en het Parlement wel dat er veel meer vervoer via de trein gaat, wat grotendeels elektrisch is. Zo spoort dit wetsvoorstel aan op meer treinvervoer en is Nederland verplicht om voor 2030 veel meer goederen over het spoor te verplaatsen in plaats van via vrachtwagens.

In 2019 luidde ProRail al aan de noodklok dat het energienet voor het spoor (TEV) overbelast begint te raken. Die zorgen zijn nog steeds niet verdwenen. De energievoorziening van het spoor moet volgens ProRail uitgebreid worden om in de toekomst alle treinen te kunnen laten rijden. Daarin hebben ze last van het overbelaste energienet, aangezien de vraag naar energie sneller groeit dan Nederland kan bijbouwen. 

Eindoordeel is positief

De nieuwe Europese organisatie ENIM bevordert wel de communicatie tussen landen. Door die betere afstemming komt er waarschijnlijk minder vertraging en uitval op sporen tussen lidstaten, al zal Nederland hier weinig van merken. De uitval van treinen tussen Breda en Brussel bijvoorbeeld komt niet door een gebrek aan communicatie, maar door storingen op het spoor en door verouderd materieel.

Vooralsnog schaart ProRail zich achter de wetgeving en is het uiteindelijke oordeel van het kabinet, naast al de kritiek, ook positief. De nieuwe wet is er overigens nog niet. Het Europees Parlement en de lidstaten moeten nog over het voorstel stemmen.

Meer informatie over deze zes fases in de Europese we vind je hier.