(Bron foto: Council Multimedia)

Brussel zit al lang met de handen in het haar door zorgenkindje Hongarije. Premier Orbán neemt het niet zo nauw met de Europese democratische waarden. Anticorruptie-ngo’s trekken daarom massaal aan de alarmbel: Europese fondsen belanden er in de foute handen. Toch stond de Europese Commissie lang machteloos.

Totdat Brussel dan toch haar tanden liet zien: zo’n 13,3 miljard euro aan Europees geld dat voor Hongarije bestemd was, wordt wellicht achtergehouden. Pas wanneer de Hongaarse regering een hele resem aan rechtsstaathervormingen heeft doorgevoerd, kan het rekenen op haar Europees zakgeld. Ter vergelijking: dat bedrag is evenveel als 7,5 procent van het Hongaarse bbp in 2021. Een flinke smak geld dus.

Corruptie

7,5 miljard euro van het bevroren geld is afkomstig uit het Cohesiefonds. Dat is geld bestemd voor economisch zwakkere Europese regio’s om ze een inhaalbeweging te laten maken. De Commissie besloot dat door de vastgestelde corruptie met EU-subsidies in Hongarije, meer cohesiegeld naar het land sturen “een gevaar voor de EU-begroting” zou vormen. 

Als Orbán die 7,5 miljard euro nog wilde zien, moest hij zeventien hervormingen doorvoeren. Die gaan van het opstellen van een anti-corruptiewaakhond tot het transparanter maken van het aanbestedingsproces. De deadline die Hongarije daarvoor kreeg, heeft het echter niet gehaald. “We zien wel dat Hongarije de juiste kant op beweegt, maar in zijn geheel zien we nog duidelijke tekortkomingen in de hervormingen. Hierdoor blijft het EU-budget in gevaar”, vertelt Eurocommissaris voor Begroting Johannes Hahn.

Troefkaart

De Commissie heeft vandaag daarom officieel voorgesteld om het cohesiegeld vooralsnog achter te houden. Het is vervolgens aan de lidstaten om daar de finale goedkeuring aan te geven. 

Daarmee geeft de Commissie hen een belangrijke troefkaart. Hongarije blokkeert met zijn veto namelijk extra steun aan Oekraïne en een wereldwijde minimumbelasting. Volgens Politico gaat er over al deze onderwerpen op hetzelfde moment gestemd worden. De stemming over het Hongaarse geld zou als laatste op de planning staan om de Hongaren te dwingen zich iets ‘constructiever’ op te stellen bij de andere stemmingen. De Europese ministers van Financiën komen hiervoor op 6 december samen in Praag. Maar die datum kan nog veranderen.

Een meerderheid van de lidstaten stemt wellicht in met het Commissievoorstel, en een meerderheid is voldoende. Vooral de stem van Polen, zal een grote symbolische waarde hebben. Want in het verleden hielden Polen en Hongarije elkaar steeds de hand boven het hoofd wanneer Brussel hen aansprak op de gebreken van hun rechtsstaat. Nu Polen steeds meer steun voor Oekraïne wil en Hongarije steeds minder, lijkt dit huwelijk echter op de klippen te zijn gelopen. Als Polen meestemt met de blokkering van de Hongaarse fondsen, zou dat de finale doodsteek voor de Pools-Hongaarse verstandhouding kunnen betekenen.

Coronageld

Dan is er ook nog de 5,8 miljard euro uit het coronaherstelfonds die de Hongaren maar niet te zien krijgen. Om die te ontvangen, kreeg Hongarije een lijst met 27 hervormingen opgelegd die vooral op het onafhankelijk functioneren van de rechterlijke macht focust. En wat deze hervormingen betreft, is de Europese Commissie streng: zolang niet alle 27 hervormingen in de praktijk zijn doorgevoerd, krijgt Hongarije geen cent te zien. Dat zeggen Eurocommissarissen Dombrovskis (Handel) en Reynders (Justitie). 

Een concreet voorbeeld van zo’n hervorming is dat de Hongaarse autoriteiten niet langer een finale beslissing van hoger beroep opnieuw mogen aanvechten. Dat zorgt er immers voor dat je nooit zeker kunt weten of een rechtszaak volledig achter de rug is. Een andere hervorming is dat Hongaarse rechters individueel moeten kunnen beslissen of ze een zaak doorverwijzen naar een EU-rechter.

De Commissie gaf wel al haar zegen voor de Hongaarse coronaherstelplannen. Dat zijn de concrete projecten die het land zou willen uitvoeren met het geld uit het Herstelfonds. Let op: dat zegt nog niets over het feit of Hongarije het geld daadwerkelijk gaat krijgen. Maar als de Commissie de deadline voor de goedkeuring van de plannen voorbij had laten gaan, zou het Hongaarse coronageld voorgoed in rook zijn opgegaan. Waardoor Brussel een stok achter de deur had verloren om de Hongaren weer in het gareel te brengen.