Maastricht stond gisteren in het teken van de Duitse verkiezingen. De grote winst van de conservatieve CDU/CSU en rechts-radicale AfD zijn momenteel hét onderwerp van gesprek onder alle studenten die zich over Europese politiek en recht buigen. Want de verkiezingsuitslag zal vermoedelijk niet alleen verregaande gevolgen voor Duitsland hebben, maar voor heel Europa. Verschillende EU-experts namen daarom het beoogd leiderschap van Friedrich Merz onder de loep tijdens een paneldiscussie georganiseerd door expertisecentrum Studio Europa en het Duitsland Instituut Amsterdam.
Europe First
De man die straks naar verwachting het land met de grootste bevolking van de EU gaat leiden, Friedrich Merz, is een conservatieve christendemocraat met een voorliefde voor het Amerikaanse continent. Maar samenwerken met de andere EU-lidstaten staat voor hem toch op nummer één. “Het zal niet Merz’ eerste prioriteit zijn een bezoekje aan Trump te brengen”, legt hoogleraar Europese veiligheid Nele Marianne Ewers-Peters uit. In plaats daarvan zal de Duitse christendemocraat alles proberen “om Europa bij elkaar te houden”.
In de afgelopen maanden hebben de Amerikanen namelijk nogal wat polariserende fratsen uitgehaald waar Merz niet gelukkig van wordt. Zo haalde vicepresident JD Vance bijvoorbeeld hard uit naar Europa tijdens de Veiligheidsconferentie van München en leek ook Trumps rechterhand en X-eigenaar Elon Musk invloed uit te willen oefenen op de Duitse verkiezingen.
“De speech van Vance heeft laten zien dat de Europese waarden en normen verschillen met die van de Verenigde Staten”, aldus Ewers-Peters. De gesprekken tussen Europa en de VS richten zich daarom steeds vaker op pragmatische onderwerpen, zoals handel en economie.
Zakenmannen onder elkaar
Die ontwikkeling zou zomaar positief kunnen uitpakken voor Friedrich Merz, merkt Gerard Pfann op. Hij is hoogleraar econometrie aan de Universiteit Maastricht en is gespecialiseerd in Duits-Nederlandse economische betrekkingen. Net als Trump heeft Merz namelijk ook in de zakenwereld rondgelopen, onder andere als topman bij de grote vermogensbeheerder BlackRock in Duitsland.
“Daarnaast is Merz welbekend in Amerika, en hebben ze allebei ongeveer dezelfde leeftijd. Dat kan helpen”, aldus Pfann. Toch is het belangrijk geen te hoge verwachtingen te hebben, want Trump blijft een onvoorspelbare leider.
Merz’ test
De ultieme test voor Duitsland om zich opnieuw te profileren op het politieke toneel staat gepland in juni, wanneer de NAVO-leden samenkomen in Den Haag. “Alle ogen zullen op die bijeenkomst gericht zijn”, vertelt politicoloog en journalist Kemal Rijken tijdens de paneldiscussie. Zal het klikken tussen Merz en Trump? En hoe zal de verhouding zijn met de andere Europese leiders?
“De NAVO-bijeenkomst is een echte gamechanger”, zegt Rijken. We zullen er dan achter komen of de Amerikanen nog verder van ons weg zullen drijven, of dat we de schade enigszins kunnen beperken. “Er is hierbij een grote rol weggelegd voor de Duitsers, en die taak is lastiger als ze nog geen coalitie hebben gevormd.” Laten we dan maar hopen dat de Duitse formering iets minder lang zal duren dan gemiddeld bij ons in Nederland.
