Wanneer Frankrijk en Duitsland de handen in elkaar slaan, beweegt de Europese Unie. Door de oorlog in Oekraïne en de energiecrisis was de relatie tussen beide landen echter sterk verstoord. De spanningen zorgden er uiteindelijk zelfs voor dat een onderling overleg, dat moest plaatsvinden voor de Europese top van oktober, geannuleerd werd. De officiële reden: agenda’s die niet op elkaar afgestemd konden worden. Maar achter de schermen werd gefluisterd dat er kwaad bloed was gezet.

Hernieuwde liefde

In de tussentijd streken de Franse president Emmanuel Macron en de Duitse bondskanselier Olaf Scholz de plooien weer glad. En wat is nu een symbolischer moment om die hernieuwde liefde met de wereld te delen dan op de zestigste verjaardag van het Élysée-verdrag? Dit was de eerste officiële verklaring van Frans-Duitse verzoening na de Tweede Wereldoorlog. 

Bondskanselier Scholz kwam dit weekend hiervoor op bezoek in Parijs. “Ons doel is hetzelfde”, verklaarde president Macron na afloop. “We willen een soevereiner Europa, dat controle heeft over zijn eigen lot.” Bij de gemeenschappelijke verklaring na afloop, passeerden veel vertrouwde nummers de revue, zoals het veroordelen van de Russische invasie. 

“Efficiëntere besluitvorming”

Opvallend daarentegen was dat Frankrijk en Duitsland ook gezamenlijk opriepen om de Europese verdragen te herzien om zo van de EU een sterkere “geopolitieke speler” te maken. “We moeten de Europese instituties hervormen. Om een gegroeide EU te laten werken, moeten we ervoor zorgen dat de besluitvorming efficiënter wordt”, valt te lezen in de verklaring.

Het opentrekken van de Europese verdragen, de fundamenten van de EU, is natuurlijk een werk van lange adem. Om de EU op de korte termijn toch al besluitvaardiger te maken, willen Frankrijk en Duitsland de unanimiteitsregel voor buitenlands beleid, defensie- en belastingbeleid alvast afschaffen. Omdat alle lidstaten op dit moment akkoord moeten gaan met Europese besluiten op dit terrein, vervallen discussies hierover maar al te vaak tot een onderlinge koehandel van veto’s.

Frankrijk en Duitsland verklaarden ook voorstander te zijn van transnationale kieslijsten voor de Europese verkiezingen. Dat betekent dat je als Nederland bijvoorbeeld ook voor een Poolse Europarlementariër zou kunnen stemmen. 

Clausule

Concreet willen Frankrijk en Duitsland voor de afschaffing van deze unanimiteitsregel gebruikmaken van de zogeheten ‘passerelle clausule’. Dat is een clausule uit de Europese verdragen die stelt dat er uitzonderingen mogen worden toegevoegd op de beleidsdomeinen waar nu met unanimiteit over gestemd moet worden. 

Het probleem? Om zo’n clausule aan te nemen, moeten lidstaten hier eerst, jawel, unaniem de goedkeuring voor geven. “Hoe we lidstaten gaan overtuigen om zelf in te stemmen met de opheffing van hun veto op een bepaald thema, dat is de vraag van één miljoen”, vertelde een Europese diplomaat eerder aan Brusselse Nieuwe. “Het einde van deze discussie is voorlopig dus nog niet in zicht.”

Nederland zou volgens de diplomaat al voorstander zijn van het gebruiken van deze clausules. Concreet denkt het daarbij vooral aan de thema’s ‘mensenrechten’ en ‘sancties’. Daarover moet nu nog unaniem gestemd worden, aangezien ze onder buitenlands beleid vallen.