Producten met een hoog suikergehalte worden aangeprezen als “eiwitrijk”, terwijl bij plantaardige producten onbewezen claims als “geeft meer energie” of “verbetert fysieke prestaties” vrijelijk worden gebruikt. Volgens de Europese Rekenkamer zitten er mazen in de Europese regelgeving. Hierdoor worden zo’n 450 miljoen Europese consumenten blootgesteld aan boodschappen die – al dan niet opzettelijk – misleidend zijn.

“In plaats van duidelijkheid te verschaffen, zijn voedseletiketten vaak een bron van verwarring. Er zijn namelijk honderden verschillende regelingen, logo’s en claims die de consument moet ontcijferen”, zegt Rekenkamerlid Keit Pentus-Rosimannus.

Alcoholvrij bier dat niet alcoholvrij is

Zo behoort Nederland tot de landen die het ‘Nutri-Score’-systeem aanbevelen. Deze score geeft met kleuren en letters (A tot E) de voedingswaarde aan. Italië gebruikt dan weer  de ‘NutrInform Battery’, terwijl Scandinavische landen het ‘Keyhole’-logo prefereren. Dat lappendeken aan systemen zorgt voor extra verwarring bij consumenten.

Neem bijvoorbeeld de term ‘alcoholvrij’. In Nederland mag bier met minder dan 0,1% alcohol als alcoholvrij worden verkocht, terwijl deze grens in Frankrijk en Italië op 1,2% ligt. In België dan weer op 0,5%. Dit kan problematisch zijn voor consumenten die om gezondheids- of religieuze redenen helemaal geen alcohol willen drinken.

Greenwashing

Aan de andere kant zijn voedselproducenten vaak juist te ijverig. Veel producenten vermelden uit voorzorg “kan sporen bevatten van…”, zonder dat dit gebaseerd is op een risicoanalyse. Dit beperkt onnodig de keuze voor mensen met een voedselallergie.

De situatie wordt nog complexer omdat bedrijven steeds vaker inspelen op het feit dat de consument meer aandacht besteedt aan duurzaamheid. Uit een studie van de Europese Commissie blijkt dat 80 procent van de onderzochte webshops of advertenties voor levensmiddelen milieuclaims bevatten waarbij mogelijk sprake is van ‘greenwashing’ (het bedrijf bestempelt in dat geval het product als groener dan het werkelijk is).

Gebrekkige handhaving

Daarnaast schiet de controle op etiketten bij online verkoop van voedingsmiddelen ernstig tekort. Vooral bij websites die buiten de EU zijn geregistreerd, is het voor toezichthouders nagenoeg onmogelijk om de naleving van etiketteringsregels te controleren. De boetes die worden uitgedeeld voor overtredingen zijn ook vaak te laag om bedrijven af te schrikken. 

Met ons tweewekelijkse overzicht volg je de belangrijkste Europese zaken die Nederland raken op het gebied van landbouw, veeteelt, visserij, voedselkwaliteit en dierenwelzijn. Abonneer je hier.