De Nederlandse woningmarkt staat op zijn kop. Gemiddeld betalen Nederlanders al meer dan andere Europeanen aan huisvesting, en de huizenprijzen blijven schommelen. De prijs van een koopwoning was in september 11 procent hoger dan een jaar geleden, en huurkosten zijn in 30 jaar tijd nog nooit zo hoog geweest.
Europees gemiddelde
Het is bovengemiddeld moeilijk voor Nederlandse jongeren om hun huur te betalen. Bij ons heeft 13.4 procent van de 16- tot 29-jarigen vorig jaar last gehad met het betalen van hun huur. Dat is hoger dan het EU-gemiddelde van 10.6 procent. Maar in Frankrijk of Griekenland wil je als jongere al helemaal niet op zoek zijn naar een woning, daar gaf respectievelijk 21.7 en 22.2 procent aan dat ze veel moeite hebben ondervonden.
Hierbij is het lastiger voor jonge mannen om iets te vinden dan voor vrouwen. Van alle mensen die ondervraagd werden, gaf wel 19.3 procent van de jonge mannen aan problemen te hebben ondervonden bij het betalen van de huur, tegenover 9 procent van de Nederlandse jonge vrouwen.
Discriminatie op de huizenmarkt
Dat is misschien niet zo gek. Als je recentelijk op zoek bent geweest naar een huurwoning zal je dit alvast hebben opgemerkt: advertenties met allerlei voorwaarden. ‘Alleen vrouwen’, ‘alleen mensen die Nederlands spreken’, of zelfs, in een internationale stad als Maastricht, ‘alleen voor Duitse meisjes’.
Juridisch gezien is het in Nederland niet toegestaan om bij het kiezen van de nieuwe huurder te discrimineren op gebied van onder andere genderidentiteit, herkomst, of geloof. Het gaat ook in tegen de fundamentele waarde van non-discriminatie die is vastgelegd in het Europese Handvest van de Grondrechten. Toch blijft het nog volop bestaan, en dit draagt bij aan de krapte op de woningmarkt.
Een Eurocommissaris voor Huisvesting
En die huisvestingscrisis wordt alleen maar groter. Niet alleen in Nederland, maar ook in de rest van Europa. Nu al overstijgt de Europese vraag naar huisvesting het aanbod, wat leidt tot hoge prijzen. Daarbij komt dat nieuwbouw en renovatie van woningen in Europa in 2023 juist is verminderd. Ook is het bouwen van woningen steeds duurder omdat de prijs van bouwmaterialen stijgt, en daarbij komen hoge arbeidskosten. De productiviteit in de bouwsector is namelijk relatief laag: 30 procent lager dan in de productiesector.
In de nieuwe Europese Commissie heeft de voorzitter, Ursula von der Leyen, dan ook een nieuwe post met een speciaal portfolio voor huisvesting gecreëerd. De Deen Dan Jørgensen is de kandidaat die zich hiermee bezig gaat houden, wanneer de Commissie wordt goedgekeurd. Hij wil er alles aan gaan doen om naar oplossingen toe te werken die “op de lange termijn zowel betaalbaar als duurzaam zijn”.
Oplossing op EU-niveau?
Een van de oplossingen krijgt de vorm van een ‘Europees plan voor betaalbare huisvesting’. Het aanbod van huisvesting moet een zetje in de rug krijgen. Volgens Jørgensen moet bouwen het liefst sneller, makkelijker, en goedkoper. Het stimuleren van innovatie en digitalisering van alle fases in het bouwproces zijn daarbij heel belangrijk, zegt hij. Omwille van de innovatie benadrukt de Deen jongeren actief te willen betrekken bij het maken van zijn beleid.
Maar de uiteindelijke verantwoordelijkheid om de huizencrisis op te lossen ligt bij de lidstaten. De EU kan namelijk niets afdwingen op het gebied van sociaal beleid, door het subsidiariteitsprincipe: de EU mag zich niet bemoeien met zaken die de lidstaten zelf goed thuis kunnen regelen. Huisvesting is daar één van.
Wel kan de EU het makkelijker maken voor haar lidstaten, bijvoorbeeld door geldpotjes vrij te maken en onderzoek te doen. Het is in ieder geval duidelijk dat de beoogde Eurocommissaris voor Huisvesting zijn best gaat doen om Nederland te ondersteunen bij het oplossen van de woningcrisis.
