De opvolger van Charles Michel moet het liefst een politicus zijn die bijna met pensioen gaat. Eentje op leeftijd. Zo oud als de Amerikaanse president(-skandidaat) is niet nodig, maar een opa of oma is beter dan een ambitieuze veertiger.
Wie hem en op welk moment moet opvolgen is bij de start van het nieuwe politieke seizoen de vraag die op ieders lippen brandt. Bij de Europese Commissie zijn er heldere regels voor het geval een Eurocommissaris mee wil doen aan een verkiezingscampagne. Zo moesten recent Frans Timmermans (Nederlandse verkiezingen) en Margrethe Vestager (verkiezingen voor directeur Europese Investerings Bank) tijdelijk hun werk neerleggen.
Bij Europese Raad zijn die regels echter nergens opgeschreven. Nee, je mag geen campagne voeren met geld van de Europese Raad, maar Michel hoeft voorlopig niet terug te treden. En dat is hij vooralsnog ook nog niet van plan. Hij wil dat de Europese leiders in juni een opvolger aanwijzen (na de verkiezingen). Die opvolger moet dan een rol spelen bij het voordragen van de nieuwe voorzitter van de Europese Commissie.
Ervaring boven ambitie
Maar wat is daar op tegen? Op zich niks, behalve dat de voorzitter van de Europese Raad een grote rol speelt bij de hele procedure rondom de opvolging van Ursula von der Leyen. De grote partijen in het Europees Parlement gaan weer werken met de zogenoemde Spitzenkandidaten. De winnaar moet dan net als in 2014 (Juncker) voorzitter worden van de Europese Commissie.
Bij de strijd tussen Frans Timmermans en Manfred Weber was dat de vorige keer een ingewikkelde puzzel. Omdat beide kandidaten dachten gewonnen te hebben, moesten de leiders de knoop doorhakken. Zo kwamen ze op de proppen met een voorzitter die niet had meegedaan (Von der Leyen).
En dus zoeken de leiders een ervaren, liefst voormalige premier, die de klus kan klaren. Anders vallen ze terug op de oude formule, namelijk dat het land dat op dat moment voorzitter is de (vertrouwelijke) gesprekken voert. Tot eind juni is dat Alexander de Croo, maar vanaf 1 juli mag Viktor Orbán de voorzittershamer in de EU hanteren. En dat vinden velen in Brussel geen aantrekkelijke gedachte.
Wie dan?
De spoeling is dun, omdat de leiders iemand willen die uit de kring van (oud-)premiers komt. Frans Timmermans valt daardoor dus af, hoewel de voorkeur wel uitgaat naar een sociaaldemocraat. Die partij heeft na de verkiezingen van 2019 alleen 2,5 jaar de voorzitter van het Europees Parlement (de Italiaan Sassoli) mogen leveren. De Portugese oud-premier Costa was een mogelijke kandidaat, maar heeft moeten afgetreden vanwege corruptiebeschuldigingen.
Verder hebben de sociaaldemocraten niet veel ‘oude knarren’ die aan het profiel voldoen. De Spaanse premier Sanchez is net na moeizame onderhandelingen aan een nieuw kabinet begonnen. In Italië zijn de sociaaldemocraten gemarginaliseerd. In Duitsland probeert bondskanselier Scholz elke dag bezig opnieuw te overleven, en België is niet aan de beurt. In Luxemburg is oud-premier Bettel beschikbaar, maar dat is een liberaal. De Deense Frederiksen is ook een mogelijkheid, maar een politicus die nog vol in het politieke leven staat.
Iemand die ook graag zou willen is de Roemeense president Klaus Johannis, maar hij is lid van de grote christendemocratische EVP. Die partij heeft een grote vinger in de pap, want na enkele moeizame jaren zijn ze ondertussen weer ruim in de meerderheid als het om de regeringsleiders gaat.
En de Europese Commissie?
De vraag wie daar voorzitter wil worden is ook nog niet beantwoord. Bij de liberalen (Renew) werd lang gedacht dat de fractievoorzitter Stéphane Séjourné in de running zou zijn. Helaas voor hen is hij is net benoemd tot minister van Buitenlandse Zaken in het nieuwe kabinet van president Macron. Ook de huidige Eurocommissaris Thierry Breton heeft ambities. Al lijkt het logischer dat opnieuw een christendemocraat er met de topbaan vandoor gaat.
Het is dus afwachten wanneer Ursula von der Leyen haar kaarten op tafel gooit. Haar partij (EVP) wil dat spitzenkandidaten zich voor eind februari melden, zodat in maart de kandidaat op een congres gekozen kan worden. Maar Von der Leyen kan ook gokken op de regeringsleiders voor haar herbenoeming. Dat zou wel wat vreemd zijn, omdat de EVP dan met een andere kandidaat (waarschijnlijk de huidige voorzitter van het Europees Parlement Roberta Metsola) op de proppen komt.
De Europese leiders buigen zich in ieder geval begin februari tijdens hun extra top in Brussel informeel over de opvolging van Michel. Wie de volgende voorzitter van de Europese Commissie moet worden en hoe alles in z’n werk moet gaan, wordt voorlopig nog niet besloten. De poppetjes blijven de komende maanden de discussie nog even beheersen.
Ook elke zondagochtend gratis de Europa nieuwsbrief vol geopolitieke analyses van onze hoofdredacteur Bert van Slooten (cartoon), hardnekkige geruchten en heel veel Europees nieuws gratis in je mail? Abonneer je hier.
