Al eerder sloten de Verenigde Staten en Groot-Brittannië de grenzen voor de flonkerende stenen, maar Europa bleef achter. Vooral Antwerpen is een belangrijke schakel in de handel. Van alle diamanten in de wereld gaat ruim 85 procent via Antwerpen en ongeveer de helft van de geslepen diamanten komt via de stad aan de Schelde. Diamanten zijn voor Rusland een belangrijk exportproduct. In 2021 (dus nog voor de oorlog) bracht de export 3,7 miljard euro op.

Waarom is dat niet eerder gebeurd?

De angst voor een papieren sanctie was groot in Brussel. Want met alleen maar zeggen dat er niet geïmporteerd mag worden ben je er niet. De maatregel moet gecontroleerd kunnen worden. Op zich is steeds beter vast te stellen waar een ruwe diamant vandaan komt. Er zijn certificaten in omloop waarop staat in welk gebied de edelstenen zijn gewonnen; het zogenoemde Kimberley proces.

De naam is afkomstig van een van de grootste diamantmijnen in Zuid-Afrika. Honderd procent waterdicht zijn de garanties niet, er zijn vervalsingen in omloop, maar de handel in zogenoemde bloeddiamanten, afkomstig uit conflict gebieden, is wel steeds moeilijker geworden. Hoewel er dus al een systeem is, kan de boycot niet aansluiten bij het Kimberley proces, omdat er geen VN-sancties zijn tegen Rusland. Het land maakt zelf deel uit van de Veiligheidsraad.

Dus moest er een nieuw, vergelijkbaar, traceersysteem worden ontworpen. Een probleem is verder dat diamanten die in India worden gepolijst in de handel voor Indiase diamanten doorgaan. En dus vervolgens makkelijk verkocht kunnen worden, waarbij Rusland weer makkelijk de sancties kan omzeilen. Maar volgens Michel is het nu uit met de pret. “We focussen ons op het sluiten van de mazen in het net.”

Komen er nog meer sancties?

De Europese Unie is druk aan het praten over een elfde pakket, maar is er nog niet uit. Zo wil Duitsland voorkomen dat goederen (met name uit de hightech industrie), zoals onderdelen voor geleide rakketten en vliegtuigen, via een omweg toch naar Rusland worden geëxporteerd. De Bondsregering wil vooral bedrijven raken en niet zozeer landen straffen die de export naar Rusland al dan niet oogluikend toestaan. In Duitsland vrezen ze dat strafmaatregelen tegen China en Turkije averechts gaan werken. Het voorstel is om voortaan in de contracten een clausule op te nemen waarin expliciet staat dat de goederen niet aan Rusland mogen worden doorverkocht, compleet met sancties als bedrijven dat toch doen.

Probleem is, net als bij de diamanten, hoe controleer je? De vrees bestaat dat bedrijven via schimmige constructies van lege bv’s tot spookbedrijven, zullen proberen om alsnog te exporteren. Deze week werd bekend dat de hoogste baas van een Nederlands defensiebedrijf in Parijs is opgepakt, omdat hij waardevolle technologische informatie aan de Russen zou hebben verkocht.

Deze en meer scherpe geopolitieke analyses van onze hoofdredacteur Bert van Slooten (cartoon), hardnekkige geruchten en veel Europees nieuws lees je elke week in Brussels Peil. Een gratis abonnement neem je hier.