Na afloop blijkt het succes vele moeders (en een enkele vader) te kennen. Charles Michel is dan wel niet de sterkste voorzitter, hij weet wel hoe je een beeld kan neerzetten. Via zijn woordvoerder komen, net nadat bekend is geworden dat er een deal is, de eerste foto’s naar buiten. Natuurlijk met Michel aan tafel, vergezeld door de andere Europese leiders. Dat zegt meer dan woorden, is het bekende principe.

Luxe verleidingen

De drie belangrijkste hoofdrolspelers waren de Italiaanse premier Meloni, de Duitse bondskanselier Scholz en de Franse president Macron. De Italianen hebben sinds Meloni ruim een jaar geleden premier werd redelijk goede banden met Orbán. Al er is wel een diplomatieke rel over een opgepakte Italiaanse vrouw die geketend werd voorgeleid bij een Hongaarse rechtbank.

Ondanks dat lijken de twee het nog steeds goed met mekaar te kunnen vinden. Ze kwamen woensdagavond – de dag voor de top – zelfs nog samen in het luxe hotel Amigo (kamers voor ongeveer 450 euro per nacht) om alvast te kijken hoe ze tot overeenstemming konden komen. Wat ook hielp is dat de Franse president Macron de Hongaarse leider eerder met alle egards had ontvangen op het Élysée. Respect en aanzien staan hoog in het woordenboek van Orbán. 

Dreigende taal

Maar ondanks al die overvloedige toenaderingen was het diplomaten tot woensdagavond niet gelukt om een compromis in elkaar te sleutelen. De Hongaarse vertegenwoordigers hadden simpelweg niet genoeg armslag uit Boedapest meegekregen om toezeggingen te doen. Die eer was voor Orbán zelf weggelegd.

Diplomaten, die normaal redelijk de afloop van een top kunnen voorspellen omdat ze tot het laatste moment onderhandelen over de pijnpunten, konden niet zeggen hoe het zou aflopen. En dus bleven de berichten voor de buitenwereld die dag beperkt tot: “Het zal moeilijk worden”, “We blijven met de 26 schouder aan schouder staan”, en “Hij zal moeten bewegen”. Er werd ook niet over een plan B gesproken om het geld voor Oekraïne zonder Orbán op tafel te leggen. 

In het Hongaarse parlement was er daarnaast geen debat voorafgaand aan de Europese top, waar iets uit afgeleid kon worden. Brussel moest het doen met en foto van de kabinetsvergadering en dreigende tweets op X. “De stem van het volk wordt niet serieus genomen”, zei hij later, terwijl in beeld het boerenprotest is te zien. Om daar later “We hebben nieuwe leiders nodig die wel naar het volk luisteren”, aan toe te voegen vlak voordat hij ging slapen.

En dan?

Na een slechte nacht slaap vanwege de constant toeterende boeren, is Orbán al vroeg in het gebouw waar de top zal plaats vinden. De eerste aanwijzing dat er wat op handen is, komt als we horen dat het gebruikelijke interview dat premier Rutte op de rode loper doet, veel vroeger zal plaatsvinden dan is aangekondigd.

Rutte is ook gebeld om te verschijnen. Hij speelt geen hoofdrol, maar is wel nodig om iedereen aan boord te houden. Op tafel ligt een voorstel dat uit drie elementen bestaat. Allereerst komt er elk jaar een evaluatierapport. Verder kan er, indien noodzakelijk, worden bijgestuurd. En als laatste mag de Europese Commissie geld voor lidstaten blokkeren, maar het moet wel redelijk zijn (het woord proportionaliteit valt).

Vooral punt twee en drie zijn belangrijk. Er staat niet dat er elk jaar opnieuw een afweging moet worden gemaakt of het geld wel aan Oekraïne mag worden overgemaakt, zoals Hongarije wilde. Er staat “If necessary”: indien noodzakelijk. En die combinatie van woorden geeft iedereen ruimte om de overwinning te claimen.

Missie voltooid

Alle lidstaten, op Hongarije na, zien geen enkele noodzaak om elk jaar een debat te houden. Maar daar denkt Orbán dus anders over. ‘De missie is voltooid”, stelt hij op Twitter. “We houden controle over het mechanisme (het geld).”

En voor Hongarije is punt drie eveneens van groot belang. Volgens zijn lezing heeft hij het voor elkaar gekregen dat er niet fors gekort wordt op het geld dat Hongarije krijgt. Een deel van het Europese geld is bevroren, omdat het land zich niet aan de spelregels houdt op gebied van de democratie en rechtsstaat. 

Ook over die conclusie wordt anders gedacht. Bij de andere landen is men overtuigd dat er geen ruimte zit om een korting op de strafmaatregel te krijgen. Meer over Orbáns hersenspinsels vertel ik je in deze uitzending van Eén Vandaag.