Volgens schattingen van de FAO, de voedsel- en landbouworganisatie van de VN, ging tussen 1990 en 2020 420 miljoen hectare bos verloren door ontbossing. Een gebied groter dan de Europese Unie. De landbouwsector speelt hierin een belangrijke rol. De sector is verantwoordelijk voor 90 procent van alle ontbossing wereldwijd door de omzetting van bos naar landbouwgrond.

De EU-wet over ontbossingsvrije producten (de ‘EUDR‘) moet hieraan paal en perk stellen. Het doel is te voorkomen dat producten die in de Europese Unie worden verhandeld, afkomstig zijn van ontboste gebieden. Dit betekent dat bedrijven straks moeten aantonen dat hun producten, zoals koffie of rundvlees, zijn geproduceerd op land dat sinds 31 december 2020 niet ontbost is. Kortom: ontbossingsvrije productie wordt de nieuwe norm.

Protest van andere landen

Maar de Europese Commissie stelt nu voor om de wet een jaar later dan gepland van kracht te laten gaan. Volgens het nieuwe voorstel, dat nog goedkeuring nodig heeft van het Europees Parlement en de lidstaten (de Raad), zou de wet in werking treden vanaf 30 december 2025 voor grote bedrijven en vanaf 30 juni 2026 voor mkb-bedrijven. 

D66-Europarlementariër Gerben-Jan Gerbrandy is er niet over te spreken: “Heel veel mensen willen helemaal niet dat hun consumptie schade toebrengt. We leggen terecht de verantwoordelijkheid bij de politiek om dit te regelen. Nu krijgen we nog een extra jaar schade aan bossen. Iedere seconde een voetbalveld.”

Het uitstel komt niet als een volledige verrassing, gezien de aanhoudende kritiek op de wet vanuit verschillende hoeken. Binnen Europa waarschuwde bijvoorbeeld de Centrale Organisatie voor de Vleessector (COV) voor de “administratieve rompslomp” die de wet met zich mee zou brengen voor veehouders. Internationaal hebben landen als Brazilië, de Verenigde Staten en Australië gepleit voor uitstel. Ze wezen daarbij op de complexe administratieve eisen die aan hun landbouwproducten worden gesteld. 

Volgens de Commissie zelf komt het voorstel om de wet uit te stellen voort uit feedback van internationale partners en Europese belanghebbenden tijdens recente internationale bijeenkomsten, waaronder de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties in New York.

Gerbrandy ziet nog andere motieven: “Ursula von der Leyen zet nu niet alleen in woord, maar ook in daad de bijl aan haar eigen Europese Green Deal. Dit is een puur politiek besluit, om te laten zien dat ze bereid is groene maatregelen op te offeren.”

Uitstel is geen afstel

De Commissie benadrukt dat dit voorgestelde uitstel niet de doelstellingen of de inhoud van de wet in twijfel trekt. Het is eerder bedoeld als een ‘inloopperiode’ om een effectieve uitvoering van de wet te garanderen. 

Naast het voorgestelde uitstel presenteert de Commissie een pakket van ondersteunende maatregelen. Dat pakket moet meer duidelijkheid geven over de interpretatie en toepassing van de wet. 

Een ander cruciaal aspect van de uitvoering van deze wet is de beoordeling en indeling van landen op basis van hun ontbossingsrisico. Het doel is om landen in te delen in drie categorieën: laag, gemiddeld of hoog risico op ontbossing. Deze indeling moet bedrijven helpen bij het uitvoeren van hun controles op de herkomst van producten. Volgens de Commissie zal een grote meerderheid van de landen wereldwijd worden bestempeld als een land met ‘laag risico’.

Met ons maandelijkse overzicht volg je de belangrijkste Europese zaken die Nederland raken op het gebied van landbouw, veeteelt, visserij, voedselkwaliteit en dierenwelzijn. Abonneer je hier.