“De pandemie heeft laten zien hoe belangrijk het is dat we economische uitdagingen aangaan met een gecoördineerde EU-aanpak”, vertelt Eurocommissaris voor Economie Paolo Gentiloni bij de presentatie van het jaarlijkse voorjaarspakket. “En dat is waar we op mikken met de beleidsaanbevelingen van vandaag.”
Elk jaar komt de Europese Commissie met een pakket individuele economische aanbevelingen voor alle lidstaten. Die zijn niet bindend, maar de lidstaten beloven doorgaans wel zich hiervoor in te zetten.
Hypotheken
Voor Nederland zitten er ondertussen al heel wat vertrouwde nummers bij. Opnieuw constateert de Commissie dat de Nederlandse hypotheken in verhouding tot het bbp erg hoog liggen. Dat is gevaarlijk omdat economische schokken, zoals de agressieve renteverhogingen van het afgelopen jaar, dan grote gevolgen kunnen hebben op de stabiliteit van de economie. Omdat de huizenprijzen ook sterk oververhit zijn, zou een mogelijk marktcorrectie hiervan ook heel wat huishoudens met hoge hypotheken in de problemen kunnen brengen.
Dit jaar passeert er dan ook wederom kritiek op de beruchte hypotheekrenteaftrek. Volgens de Europese Commissie is het door dit soort belastingvoordelen op hypotheken, maar ook door de relatief hoge leningen die banken toestaan, dat Nederlanders veel te hoge hypothecaire schulden hebben.
“We zien wel dat Nederland al maatregelen heeft genomen om dit aan te pakken, denk aan de vermindering van de jubelton”, vertelt een ambtenaar van de Commissie die anoniem wenst te blijven. “Maar het tempo kan nog iets hoger.”
Woningtekort
Hiervoor roept de Commissie Nederland op om huren in de private sector betaalbaarder te maken. Door obstakels voor investeren in huurhuizen weg te halen, moet ook het woningtekort worden aangepakt.
De Commissie heeft wel zo haar bedenkingen bij de kabinetsplannen om het puntensysteem, dat limieten stelt aan de toegestane huurprijzen, uit te breiden naar het middensegment op de private huurmarkt. “Er is een risico dat investeerders deze huurwoningen gaan verkopen uit vrees dat het rendement van verhuren hierdoor daalt”, aldus de Commissie-ambtenaar.
Overigens constateert de Commissie dat de particuliere schulden, van burgers en bedrijven, ook in algemene zin erg hoog zijn in Nederland. De staatsschuld heeft Nederland wel op orde.
Arbeidsmarkt
De overspannen huizenmarkt zorgt er ook voor dat Nederland moeite heeft met het aantrekken van buitenlandse werkkrachten. En volgens de Commissie zijn die hoognodig. Zo zijn er grote arbeidstekorten in het onderwijs, de zorg en onder het technisch personeel dat nodig is om de groene transitie te verwezenlijken. Nederland zou daarom meer moeten inzetten op omscholing en levenslang leren. De Commissie ziet ook heil in het inzetten van migranten om arbeidstekorten op te vangen.
Daarbovenop is de productiviteit van Nederlandse werknemers vrij laag. De Commissie vermoedt dat het in overvloed aanwezige flexwerk hier voor iets tussen zit. Zo zouden werknemers zonder vast contract minder gemotiveerd zijn om te investeren in hun werk. Met 28 procent van de werknemers die geen vast contract hebben, doet Nederland het ook heel wat slechter dan het Europees gemiddelde van 13 procent.
