Dansend op Stevie Wonder’s Signed, Sealed, Delivered gooit de Deense premier haar heupen (een klein beetje) los. “Muis Mette is klaar voor morgen”, staat bij de video. Het is een van de filmpjes op het nieuwe TikTok-account van premier Mette Frederiksen. Het account @mette_insider laat een andere kant zien van de normaal wat stijve en formele premier. Ze oogt losjes en lijkt zich niet bewust van de camera. In een van de video’s is te zien hoe ze fanatiek pool speelt, enthousiast op een spinningfiets zit en in TikTok-taal spreekt over hoe “cute” ze is. Het is schattig, vriendelijk en onschuldig. Alleen: het profiel is niet van haar. Of nou, nergens staat wie het profiel beheert, en Mette Frederiksen zit officieel niet op TikTok. Ze heeft bovendien als geen ander kritiek geuit op de algoritmes van het platform.
Het antwoord van haar partij is dat een medewerker op eigen initiatief de video’s plaatst en het account dus niet officieel in beheer is van de partij. Onzin, zeggen politiek analisten. Het is een bewuste campagnestrategie om jongeren te bereiken met het oog op de komende verkiezingen.
Monster losgelaten
Frederiksen zelf laat er weinig over los. Maar iedereen weet: zij is niet iemand die iets aan het toeval overlaat. Over elk mediamoment wordt zorgvuldig nagedacht, zeker wanneer een verkiezing op de loer ligt. Toch voelt het wat hypocriet, want Frederiksen is zeer kritisch op sociale media en de invloed ervan op jongeren. Nu zet ze het zelf in, via een anoniem beheerd account op het Chinese TikTok.
Het gesprek over social media en jongeren staat ook hoog op de agenda tijdens het Deense EU-voorzitterschap. De EU-ministers voor digitale zaken kwamen in oktober twee dagen bij elkaar om te praten over hoe jongeren online beter kunnen worden beschermd.
Het is een prioriteit van de Denen. Eerder dit jaar presenteerde de regering een akkoord om kinderen onder de 15 jaar te verbieden sociale media te gebruiken, een voorstel dat Frederiksen zelf hoog op de agenda had gezet. In haar toespraak tijdens de opening van het parlementaire jaar pleitte ze uitgebreid voor die leeftijdsgrens. “We hebben met de beste bedoelingen ja gezegd tegen mobiele telefoons in het leven van onze kinderen. (…) Maar de realiteit is dat we een monster hebben losgelaten,” zei ze in haar speech.
Europese plannen
Dat kinderen meer tijd doorbrengen achter hun scherm dan met vrienden en wat de gevaren daarvan zijn bespraken de EU-ministers samen in Horsens, een stad in het oosten van het Deense schiereiland Jutland. Na twee dagen bereikten de 28 ministers de Jutland-verklaring, namens Nederland ondertekend door Eddie van Marum, staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. De verklaring roept op tot een wettelijke Europese verplichting voor leeftijdschecks op sociale media en tot maatregelen die de online wereld veiliger moeten maken, onder meer door misleidende en verslavende algoritmes aan te pakken. Het sluit aan op een alfabet van eerdere EU-wetgeving, zoals de DSA (Digital Services Act), AVMSD (Audiovisual Media Services Directive) en de AIA (Artificial Intelligence Act).
Ook het Europees Parlement sprak zich onlangs uit. Daar waren ze het erover eens dat kinderen minstens 16 jaar moeten zijn om toegang te krijgen tot sociale media. De uitslag was duidelijk: 483 stemmen voor. “Vandaag laat het Europarlement duidelijk zien: we laten kinderen niet langer over aan de grillen van radicale techmiljardairs, die winst belangrijker vinden dan onze gezondheid,” zei de Nederlandse Kim van Sparrentak (GroenLinks-PvdA), schaduwrapporteur.
Er wordt hard gewerkt om het online scrollen onder jongeren in te dammen. Mijn eigen schermtijd ging dit weekend door de video’s van @mette_insider juist wat omhoog. Ik was nieuwsgierig naar deze nieuwe versie van de Deense premier en scrolde door en door, want met het algoritme van TikTok blijft het nooit bij één filmpje.
