Na de Russische inval in Oekraïne heeft de EU verschillende sancties tegen het land getroffen. Eerst, in 2014, nog vrij bescheiden; vanaf februari 2022 veel steviger. De teller staat nu op 13 opeenvolgende economische sanctiepakketten, nog afgezien van de op personen gerichte sancties. De jongste maatregel is het afromen van de opbrengsten (rente, winst) van de bevroren Russische tegoeden, voor steun aan Oekraïne.
Invoer uit Rusland
Welke effecten hebben de sancties de afgelopen twee jaar op de onderlinge handel gehad? De invoer van de EU uit Rusland is, van het eerste kwartaal van 2022 op het eerste kwartaal van dit jaar, met maar liefst 85 procent afgenomen. De invoer uit Rusland omvat nu minder dan twee procent van de totale invoer van de EU uit derde landen (zie de blauwe lijn in de grafiek, ontleend aan Eurostat).
Die sterke daling komt vooral door de beperkingen die de EU heeft opgelegd aan de invoer van aardgas, kolen, olie, ijzer, staal en kunstmest. Een van de meer bizarre fenomenen van de oorlog in Oekraïne is dat het land nog steeds keurig uitvoering geeft aan een vijfjaarscontract met Gazprom om Russisch aardgas door te voeren naar EU-lidstaten. Maar dat contract loopt eind dit jaar af en wordt niet verlengd. Hoe gaan de vrienden van Poetin in de EU, Hongarije en Slowakije, dan aan hun gas komen?
Uitvoer naar Rusland
De uitvoer van de EU naar Rusland is de afgelopen twee jaar eveneens flink gedaald, met 55 procent (zie de gele lijn in de grafiek). Ook daarbij spelen door de EU opgelegde beperkingen – op de uitvoer van onder meer machines, voertuigen en chips – een rol. Voor een deel worden de EU-sancties omzeild door leveringen van zogenoemde dual-use goederen via landen als Oezbekistan, Kazachstan of Turkije. Belangrijker voor de economie en wapenindustrie van Rusland lijkt overigens de sterk toegenomen bevoorrading vanuit China en Noord-Korea.
Na de Russische inval in Oekraïne tekent zich een uiteenvallen van de wereldhandel in blokken af, zo stelt het IMF vast. We kunnen twee blokken onderscheiden: een rond de VS en de EU; een ander rond China en Rusland. De handel tussen die blokken loopt terug, in het bijzonder waar het gaat om strategische goederen.
Maar door dit alles wordt de Nederlandse export van snijbloemen naar Rusland nog steeds weinig geraakt. De Russische oorlogsinspanningen hebben kennelijk de vraag naar ‘Tulpen uit Amsterdam’ nog niet verdrongen.
