President Trump heeft duidelijk gemaakt dat Europa voor zijn eigen veiligheid, inclusief steun aan Oekraïne, moet gaan zorgen. En wel snel. Daarmee overschaduwde hij de eerste voorzet van de Europese Commissie voor een nieuw meerjarig financieel kader (MFK) voor de EU-begroting na 2027. Maar er ligt natuurlijk een verband: defensie kost veel geld en vormt een collectief goed op Europees niveau.
Eerst over de weg naar het nieuwe EU-meerjarenbegroting (MFK). Dankzij een publieke consultatie kan ook jij meepraten. Er komt zelfs een burgerpanel: 150 burgers gaan samen aanbevelingen opstellen. Deze brede consultatie wordt afgesloten met de EU-begrotingsconferentie op 20 en 21 mei, schrijf maar vast in de agenda. In juli volgt het Commissie-voorstel voor het nieuwe MFK en kunnen de onderhandelingen tussen de lidstaten beginnen.
Ambitieus budget
De Commissie stelt in de mededeling dat de EU een ‘ambitieus’ budget nodig heeft. Daarvoor moeten uitgaven sterker gericht worden op prioriteiten én flexibeler worden aangepast aan veranderende omstandigheden. Vereenvoudiging is belangrijk: het EU-budget telt nu meer dan 50 verschillende uitgavenprogramma’s (potjes) met verschillende regels en criteria. En het budget kan meer impact krijgen, door een grotere hefboomwerking via leningen, garanties en cofinanciering. De nieuwe aanpak laat zich in vier punten samenvatten:
- Voor elke lidstaat komt er een plan met belangrijke hervormingen en investeringen, ontwikkeld samen met nationale en decentrale overheden;
- Investeringen in strategische sectoren en kritische technologieën worden gebundeld in een Europees concurrentievermogen-fonds;
- Externe acties worden sterker gericht op strategische belangen;
- Er komen extra waarborgen om de rechtsstaat te beschermen.
Terug naar onze veiligheid. Als de lidstaten instemmen met een ‘ambitieus’ EU-budget kan dat een flinke impuls gaan geven aan onze defensie en aan de defensie-industrie. Maar kunnen we nog drie jaar wachten, op de nieuwe EU-meerjarenbegroting?
‘Plooien in de begroting’
Ook de bestaande financiële kaders bieden nog mogelijkheden – mits de lidstaten instemmen met een zekere herschikking. Een eerste aangrijpingspunt is het stuwmeer aan eerder toegewezen, maar nog niet uitbetaalde EU-uitgaven. In EU-jargon de RAL: Reste à Liquider. Nederland noemt het vaak de plooien in de begroting. Vaak gaat het om toegewezen middelen uit structuurfondsen; de uitbetaling volgt deels pas jaren later, na uitvoering van programma’s en projecten. Dat stuwmeer loopt, zo laat de grafiek zien, sterk op en bedroeg eind vorig jaar – inclusief nog niet opgenomen gelden uit het Herstelfonds – ruim 470 miljard euro. Dat is driemaal de EU-betalingen in 2025! Een bescheiden uitgavenherschikking kan al een wereld van verschil maken.
Daarnaast kan het Europese Stabiliteitsmechanisme (ESM) worden benut. Het ESM is opgezet na de eurozonecrisis en kan ruim 400 miljard aan leningen verstrekken. Waar een politieke wil bestaat, zijn ook binnen bestaande kaders wegen te vinden.
Lukt het Nederland om minder bij te dragen aan de Europese begroting? En waar blijft de Brusselse geldpot die het concurrentievermogen van onze bedrijven moet redden, zoals Draghi en anderen adviseerden? Elke twee weken krijg je een glasheldere uitleg over het spannendste economische en financiële nieuws uit de Europese Unie. Neem nu een abonnement en ontvang deze nieuwsbrief de eerste maand gratis! Direct opzegbaar.
