En in die mandaatbrieven zit al een eerste aanwijzing: Von der Leyen is de baas en ze duldt geen tegenspraak. Bij de presentatie van haar nieuwe team had ze het over collegiaal bestuur, elkaar helpen en allemaal voor Europa, maar de structuur is wel zo dat er maar één kapitein op het schip is.
Om te beginnen heeft ze iedereen weggewerkt die ooit tegen haar in opstand is gekomen: Mensen als de chef Buitenland Borrell, de Sociale Zaken man en haar uitdager bij de laatste verkiezingen Schmit (Luxemburg) komt ook niet terug. De Deense Vestager van Mededinging zou al weggaan en op het laatste moment heeft ze het voor elkaar gekregen dat haar belangrijkste plaaggeest, de Fransman Thierry Breton, net voor de presentatie van de nieuwe Commissie de handdoek in de ring gooide. Nadat hij z’n gal had gespuwd over de autoritaire manier waarop Von der Leyen leiding heeft gegeven aan de vorige Europese Commissie was het antwoord van haar aan Breton kort: Bedankt voor de bewezen diensten.
Over tot de orde van de dag
En die orde van de dag is: Wat gaan ze doen? Opvallend is dat Von der Leyen in de eerste honderd dagen enorme bergen wil verzetten. Er moeten op verschillende terreinen plannen komen, waaronder een nieuw landbouwbeleid. Maar de nieuwe Eurocommissarissen moeten ook veel meer Europa in, contact met de burgers onderhouden en er moet meer met jongeren worden gesproken.
En er gaat één en ander op de schop. Zo moet de Spaanse vicevoorzitter Ribera de regels voor staatsteun veranderen. Er moet meer steun gegeven kunnen worden aan Europese bedrijven. In een interview met El Pais en de Financial Times zegt Ribera dat voortaan publieke middelen gebruikt moeten kunnen worden om steun te geven. Maar de regels moeten wel, zo laat ze weten, voor iedereen gelijk blijven.
Ribera krijgt als nieuwe klimaatcommissaris te maken met Wopke Hoekstra, eigenlijk moet ik het andersom zeggen. Ribera staat namelijk boven Hoekstra in de hiërarchie van de Europese Commissie. De Nederlander mag als Eurocommissaris schone groei (het woord groen is verboden) de doelen uit de oude Green Deal gaan behalen. Op weg naar 2050 zijn er verschillende tussendoelen afgesproken: Zo moet in 2040 ruim negentig procent van de uitstoot zijn teruggedrongen.
Hoekstra moet nu echte doelen gaan formuleren. Tot op heden was hij om de hete brij heen gegaan en had de landbouw ontzien, maar de komende tijd moet hij harde eisen formuleren, ook voor de landbouw.
Het moet wel eerlijk (een belangrijke eis van de boerenorganisaties) en om te voorkomen dat Europa in z’n eentje beste klimaatjongetje of meisje van de klas gaat spelen, moet Hoekstra meer aan klimaatdiplomatie gaan doen. En alles in samenspraak met iedereen; er komt een strategische dialoog, die was er al over de landbouw, maar wordt dus breder van opzet.
Is dat alles?
Nee, net als bij andere Eurocommissarissen is zijn takenpakket vrij divers samengesteld. Zo moet Hoekstra zich ook buigen over de belastingen. Hij mag zijn tanden zetten in de hervorming van de vennootschapsbelasting, belastingfraude en energiebelasting. Bovendien mag hij kijken of er nieuwe mogelijkheden voor de EU zijn om belastingen te innen. Dat laatste is een gevoelig punt, want onder andere Nederland moet niets hebben van Brusselse belastingen. Aan de andere kant moet er wel gezocht worden naar geld als lidstaten steeds minder bereid zijn om geld af te dragen en het takenpakket niet kleiner wordt.
Natuurlijk krijgt Hoekstra ook met de boeren te maken, hoewel officieel natuurlijk de nieuwe Landbouwcommissaris daar over gaat. De Luxemburger Christophe Hansen, die ook over voedsel gaat, moet in honderd dagen een landbouwplan presenteren. Hij heeft de opdracht gekregen om kleinschalige boeren te ondersteunen. Nadrukkelijk wordt de biologische landbouw genoemd. En van groot belang is de voedselzekerheid; met een oorlog op het continent mogen er geen voedseltekorten ontstaan. Nog een opvallend punt uit zijn opdracht is dat de desinformatie op het platteland moet worden aangepakt. Er staat niet bij wat die desinformatie precies behelst.
