Verkiezingen gaan nooit over de onderwerpen waarvan vooraf gedacht werd dat ze belangrijk waren, is vaak de conclusie nadat de kiezer naar de stembus is gegaan. De vraag is of de Europese verkiezingen een uitzondering zijn. Oftewel: waar gaan de verkiezingen over?

Europe first

De meeste politieke partijen bereiden zich momenteel voor op een campagne waarin migratie, defensie en de oorlogen, het klimaat en de Green Deal centraal staan. En niet te vergeten: de variant op America First, de Europese strategische autonomie geheten. Het zijn dezelfde lijstjes die op de meeste redacties rondgaan en waar nu verhalen omheen worden gemaakt.

Commissievoorzitter Ursula von der Leyen heeft een hele lijst laten maken met de successen die de Europese Commissie (onder haar leiding) de afgelopen vijf jaar heeft behaald. Maar ze heeft wel een probleem. In de laatste maanden van haar regeerperiode heeft ze een enorme draai moeten maken. Hierbij zijn veel van haar oorspronkelijke Green Deal voorstellen afgezwakt.

Onvrede

Verder zal de heersende onvrede een grote rol spelen. De onderbuik. De angst voor nog meer invloeden van buitenaf. Het gevoel dat Europa zich met alles bemoeit. Waarom zou Europa iets moeten vinden van de traditionele Paasvuren die voor de deur staan? Wat voor kwaad kan een beetje uitstoot als je het vergelijkt met wat er bij grote industrieën de lucht ingaat?

Ook de Europese aanbesteding die je overal voor nodig hebt leidt tot onrust. De provincie Zuid-Holland mag niet zomaar nieuwe elektrische watertaxi’s bij een grote Nederlandse scheepswerf bestellen, maar moet die opdracht “op de markt gooien”, zoals dat heet. En het gevoel dat velen wel minder instroom van asielzoekers willen, maar dat Europa niet in staat is om de grenzen te bewaken.

Dat laatste komt overigens wel terug in veel standpunten van politieke partijen. Frontex, de Europese grensbewaking, moet meer geld en middelen krijgen. Maar, zo zegt de Nederlandse directeur van de organisatie Hans Leijtens, het mandaat is beperkt. Het is aan de landen zelf om in te grijpen.

Tegenstellingen

Hier zit trouwens een enorme tegenstelling in. Want aan de ene kant willen veel kiezers minder bemoeienis, terwijl als het over migratie gaat er meer Europa nodig is. En dat gevoel leeft in heel Europa, het nationalisme, het beschermen van de eigen identiteit.

Het is dat sentiment dat ook zal bepalen waar op gestemd gaat worden. Dat is de analyse bij de sociaaldemocraten waar ze tijdens hun recente bijeenkomst in Rome verschillende studiebijeenkomsten hadden over de vraag hoe populisme kan worden gestopt. Antwoord: het eigen verhaal en wijzen op de successen.

En bij de christendemocraten waar ze vorig jaar al, na de enorme verkiezingswinst van de BBB in Nederland, hebben geanalyseerd dat de onvrede zit op het platteland. En dat daar dus de komende verkiezingen gewonnen kunnen worden. Niet alleen de stad versus het platteland; maar ook de aloude (christelijke) waarden van de Europese regio’s.

Ruk naar rechts

Naar verwachting zullen de rechtse partijen een overwinning boeken. In een peiling van Ipsos komt de PVV met negen zetels het nieuwe Parlement binnen. De combinatie Groen Links-PvdA behaalt er zes (ze hadden er negen). De VVD haalt er vijf. Als we naar het Europese niveau kijken, blijkt uit onderzoek in opdracht van Euronews dat de twee grote blokken ongeveer gelijk blijven.

Vooral de opmars van de nationalistische partijen valt op, met name in Frankrijk (partij van Le Pen), Duitsland (AfD) en Nederland (PVV). De fractie van I&D, waar de partijen bij zijn aangesloten, wordt na de verkiezingen de derde partij in het Europees Parlement.

Opvallend is dat waar deze partijen in het verleden pleitten voor een afscheid van de EU (nexit, frexit etc) er nu meer een beweging op gang is gekomen om wetten en maatregelen via Brussel tegen te houden.

75 nachtjes slapen

De recente ommekeer in het groene beleid laat zien dat de wettenfabriek Brussel ook te stoppen is, zo is de gedachte bij de partijen. Door de verkiezingswinst krijgen de politici die straks in de I&D terecht komen, ook meer macht. Ze zullen rapporteurs (onderhandelaars) mogen leveren die daardoor automatisch een ander geluid laten horen tegenover de Europese Commissie.

Over ongeveer 75 dagen weten we het. Van 6 tot 9 juni zijn de verkiezingen.