Rommelt NAVO-chef Jens Stoltenberg het bondgenootschap langzaam de oorlog tussen Oekraïne en Rusland in? Of is zijn nieuwe plan een briljante manier om geld vrij te spelen om wapens en munitie te kopen, zonder dat je afhankelijk bent van de grillen van nationale presidenten en parlementen?

Stoltenberg wil een fonds opzetten, dat ministens vijf jaar moet bestaan, waar honderd miljard euro in terecht moet komen. “Zo sturen we Oekraïne het signaal dat het ook op lange termijn op ons kan rekenen,” stelt hij. Minder korte termijn besluiten kunnen voorkomen dat de paniek in Oekraïne uitbreekt omdat het geld opeens op is.

Riskant plan

Geld voor de aankoop van wapens en munitie loopt nu via het zogeheten Ramstein-overleg. Maar omdat er in Amerika geen politieke meerderheid is om Oekraïne te blijven steunen, loopt die constructie vast. De NAVO-landen hadden juist voor een omslachtige manier gekozen om te voorkomen dat ze rechtstreeks met Rusland in conflict zouden raken. Rusland moest niet geprovoceerd worden, zo luidde het standpunt.

Met het plan van Stoltenberg gaat dat mogelijk veranderen. Dan stroomt er rechtstreeks geld uit het fonds van de NAVO naar Oekraïne. Daarmee wordt de verdragsorganisatie in feite partij, in ieder geval in de ogen van de Russen.

De andere NAVO-leden reageren dan ook voorzichtig. Dat is volgens Stoltenberg nergens voor nodig, want in zijn visie moet de NAVO wel optreden om de oorlog te beëindigen. “Een sterkere rol van de NAVO bij het coördineren en geven van steun is dé manier om deze oorlog te beëindigen.” En door alle landen volgens een verdeelsleutel te laten betalen (de omvang van de economie is het uitgangspunt) kan Amerika niet zeggen dat Europa te weinig bijdraagt.

Angst voor escalatie

Maar echt enthousiast is vooralsnog dus nog niemand. De Belgische minister Hadja Lahbib waarschuwde: “Het is gevaarlijk om beloftes te doen die we niet kunnen nakomen.” De Duitse minister van Buitenlandse Zaken Annalena Baerbock zei dat het essentieel was om “betrouwbare langetermijnstructuren” te creëren om Oekraïne te helpen.

Ook de Spaanse minister van Buitenlandse Zaken José Manuel Albares was zuinig: “We moeten berekenen hoeveel Oekraïne nodig heeft om zijn democratie, soevereiniteit en territoriale integriteit te behouden. En als we dat bedrag hebben, moeten we beslissen hoe we dat kunnen krijgen.” Frankrijk twijfelt eveneens, omdat ook de Europese Unie bezig is om geld voor Oekraïne bij elkaar te sprokkelen.

Hongarije was, zoals wel vaker, het meest uitgesproken. De Hongaarse minister van Buitenlandse Zaken Péter Szijjártó benadrukte dat de NAVO een defensiealliantie is. “Hongarije zal elk voorstel afwijzen dat de organisatie omvormt tot een offensief bondgenootschap, omdat dit zou leiden tot het ernstige gevaar van escalatie. Bovendien dit is niet de oorlog van Hongarije en het is ook niet de oorlog van de NAVO.”

Nederland

In Nederland lanceerde Tom van der Lee (GroenLinks-PvdA) een idee om het nieuwe fonds van Stoltenberg te kunnen financieren. Hij ziet wel wat in het gezamenlijk ophalen van geld op de kapitaalmarkten. “Met een sterke euro en een sterke dollar kan je gegarandeerd veel geld ophalen”, zo betoogde hij in een overleg over de Europese begroting deze week in de Tweede Kamer.

Het Nederlandse kabinet gaat over de plannen nadenken. Pas op de zomertop van de NAVO zal er een besluit worden genomen.

Ook elke zondagochtend gratis de Europa nieuwsbrief vol geopolitieke analyses van onze hoofdredacteur Bert van Slooten (cartoon), hardnekkige geruchten en heel veel Europees nieuws gratis in je mail? Abonneer je hier. Geïnteresseerd in de oorlog in Oekraïne in Brussel de stemming bepaalt? Lees dan ook onze defensienieuwsbrief. Klik hier om je in te schrijven.