Voor Orbán, die een toespraak hield op het CPAC-congres in Hongarije moet Europa alleen het hoogst noodzakelijke doen en is het verder aan de lidstaten. Hij beschrijft de ondergang van de huidige politiek. “Progressieve liberalen weten het. De ondergang van dit tijdperk is ook hun ondergang, het is het einde van de progressieve tijdgeest.” Dat is de droom.

Gek genoeg waarschuwt Macron voor min of meer hetzelfde. De Franse president die zijn Europa toespraak aan de Franse Sorbonne universiteit hield, gebruikte grote woorden. “Europa kan sterven als we de verkeerde keuzes maken.” Dat is de nachtmerrie.

Wat hebben de toespraken gemeen?

Het zijn visies over waar Europa naar toe kan gaan; in hun woorden moet gaan, waarbij Orbán het gevoel heeft dat de verkiezingen in juni het moment voor de omslag zijn. “We kunnen de progressieve wereldgeest verslaan.” 

Macron zet daar een andere omslag tegenover. “Het is nu het moment voor helderheid, geen trage stroperige beslissingen. We hebben ambitie nodig. Ons economisch model is niet langer houdbaar, er is dringend behoefte aan nieuwe impulsen.” 

Die nieuwe impulsen moeten wat Orbán betreft uit de landen zelf komen. Hongarije is daarbij een goed voorbeeld, zo meent hij. Met een trotse glimlach zei hij: “Het is ongehoord dat een klein land met slechts tien miljoen inwoners zo’n belangrijke rol speelt.” Met een toon die zo in een nieuwe Asterix en Obelix aflevering zou passen, er is immers één dorpje (land) dat dapper stand houdt, ging hij terug in de geschiedenis: “Al 1100 jaren wonen er Hongaren op deze plek en we hebben nooit vrijwillig onze soevereiniteit opgegeven.”

Maar het gaat Macron niet om die soevereiniteit. Hij wil juist meer samenwerken, zodat de soevereine landen die samen Europa vormen overeind kunnen blijven in de wereld. Geen Europees leger, maar wel een geloofwaardige Europese defensie (inclusief industrie), gebaseerd op een nucleaire afschrikking en een Europees antiraketschild.

Volgens de Franse president horen daar ook de benodigde middelen bij, die wel door de lidstaten op tafel moeten worden gelegd. Er is volgens zijn berekeningen in ieder geval 1.000 miljard euro per jaar nodig. “De capaciteit van de EU-begroting moet worden verdubbeld.”

Bij Orbán gaat het niet over meer defensie. Wel over de nieuwe wereldorde. Zijn analyse beperkt zich tot het feit dat er chaos is in de wereld en de huidige generatie leiders niet in staat is om die crisis op te lossen. Met gevoel voor oneliners vertelde hij z’n toehoorders dat er bij de gemiddelde schoonheidswedstrijd meer kennis over wereldvrede is dan bij de wereldleiders.

Kwetsbaar

Macron, één van de leiders die door Orbán (niet bij naam) werd aangesproken vindt dat politici zich helderder moeten uitspreken over mensen zoals de Hongaarse premier. “We hebben lang gedacht dat ons model superieur was, dat democratie zich bijna vanzelf zou verspreiden en dat het Europese model zou zegevieren. Maar het tegendeel is het geval; we worden steeds meer bekritiseerd, valse argumenten worden in de strijd gegooid, we zijn kwetsbaar. Onze manier van leven, onze cultuur wordt bedreigd.”

Over dromen gesproken, Macron blijft een Franse president, hij sprak ook over de Europese verhalen en dromen. “Onze dromen worden door de digitale platforms en filmproducties steeds minder Europees.” De manier van denken wordt beïnvloed door Amerikaanse en Aziatische media.

Over dat laatste hoor je Orbán niet. Wel over de valse argumenten. De Hongaarse premier ziet een patroon, waarbij volgens hem de vrijheid wordt aangetast. “Ze herdefiniëren wat normaal is. Verspreiden hun ideeën met staatsmiddelen en sturen de pers, de zogenoemde waakhonden van de democratie, achter je aan.”

In eigen land heeft hij daar niet zoveel last van. Vrije pers is er nauwelijks, onafhankelijke rechtspraak ook niet; een reden voor de Europese Unie om streng te zijn voor het land. Eerst moet er hervormd worden, voordat er subsidies naar Hongarije gaan. 

Uiteindelijk houdt de droom van Orbán geen stand, analyseert Macron. “We leven in de traditie van het humanisme, weigeren ons over te leveren aan staten die onze vrijheid als individu niet respecteren. We vertrouwen op kennis, vrijheid en cultuur.” Macron denkt dat ook in landen waar nu de nationalistische rechtse wind waait, de vrijheid zal worden heroverd. “We moeten de rechtsstaat blijven verdedigen. De scheiding der machten, de rechten van de oppositie, vrije pers, academische vrijheid en onafhankelijke rechtsspraak. Europa is geen winkel waarin we naar behoeven kunnen shoppen uit deze kernwaarden.”

Lees hier de hele toespraak van Macron of kijk hier naar Orbán. 

Ook elke zondagochtend gratis de Europa nieuwsbrief vol geopolitieke analyses van onze hoofdredacteur Bert van Slooten (cartoon), hardnekkige geruchten en heel veel Europees nieuws gratis in je mail? Abonneer je hier.