De toorn van een nog niet gekozen president zorgt nu al voor angstige blikken in de ogen van mening politicus in Brussel. Komt er een lawine aan strafmaatregelen tegen het oude continent dat niet alleen z’n defensierekeningen al jarenlang niet heeft betaald, maar ook nog eens op slinkse wijze de Amerikaanse economie ondermijnt? De vrees bestaat dat de tweede termijn van Donald Trump veel rampzaliger voor de Europese Unie kan uitpakken dan de eerste. Het zal immers z’n laatste periode zijn.

In stilte hopen op een andere verkiezingsuitslag dit najaar in de Verenigde Staten is niet aan de orde. Daarvoor zijn de belangen te groot. Naast de defensieuitgaven die omhooggaan, probeert de EU de strategische autonomie – de onafhankelijkheid van zowel de VS als China – te versterken. Maar het zal vooral de handel zijn die getroffen wordt. Het aloude “I’ts the economy stupid” (Clinton) is wederom van toepassing. 

Economische klappen

Europa exporteert meer naar de Verenigde Staten dan omgekeerd. Het handelstekort bedraagt ongeveer 200 miljard euro. Dat moet volgens de Trumpisten snel veranderen. Mocht hij winnen, dan kunnen we na zijn aantreden nieuwe heffingen op staal en aluminium verwachten.

Het vermoeden is dat er een extra heffing van minstens tien procent op de goederen komt, maar waarschijnlijk meer. In eerste instantie om China te straffen, maar de Europese Unie wordt in dit geval als een soort bijvangst ook hard getroffen.

Voor auto’s die geëxporteerd worden, wordt al gesproken over heffingen van 25 procent. Dat zal veel Europese banen kosten, want niet alleen Duitsland exporteert, maar in totaal elf Europese landen vervoeren auto’s of onderdelen daarvan naar de VS. Ook de export van landbouwproducten uit andere landen wil Trump aan banden leggen. “We zullen niet accepteren dat andere landen onze banen stelen of onze industrieën aanvallen om ze te vernietigen.”

En dan zijn er nog de nieuwe industrieën, zoals de digitale sector. De EU heeft – als eerste grote blok – wetten gemaakt die kunstmatige intelligentie (AI) aan banden leggen. Dit zijn bijvoorbeeld de Digital Services Act en de Digital Markets Act. Bovendien worden met enige regelmaat boetes opgelegd door de Europese Commissie aan de Amerikaanse techgiganten. Ook daar wil Trump hard terugslaan.

Klimaatregels

Ook het klimaat kan harde klappen verwachten bij winst van Trump. Uiteraard ligt het in de lijn der verwachting dat een groot aantal duurzaamheidsmaatregelen in de VS zelf zullen worden teruggedraaid. Maar er zullen ook gevolgen zijn in Europa. Vooral voor het Brusselse paradepaardje: de koolstofheffing aan de grens, ookwel CBAM (Carbon Border Adjustment Mechanism) geheten.

Via dit systeem moeten niet-Europese ondernemers een CO2-heffing betalen. Zo hoeft niet alleen de Europese industrie op te draaien voor het terugdringen van de koolstofuitstoot. Het team van Trump is niet van plan om die heffing te betalen en zal met tegenmaatregelen komen, zodat Europese producten eveneens belast worden.

Duurzame afhankelijkheid

Ondanks de focus op meer strategische autonomie, meer Europa first, blijft de handel tussen de drie grote blokken zeer zwaarwegend. In de klimaatnieuwsbrief van Bijou van der Borst staat deze week bijvoorbeeld beschreven hoe lastig het is om zonnepanelen in Europa te produceren. 

Eurocommissaris Hoekstra constateert dat de EU in een spagaat zit. “We worden steeds afhankelijker van China en de Verenigde Staten in onze zoektocht om groener te worden en dat is een groot probleem.” Al eerder hebben producenten van zonnepanelen aan de bel getrokken, omdat ze door de toenemende concurrentie uit China nauwelijks het hoofd boven water kunnen houden. 

En dat terwijl de Ierse Eurocommissaris Mairead McGuinness (Kapitaalmarktenunie) in het Europees Parlement zei dat Europa de capaciteit de komende jaren joopt te verdrievoudigen. Dat kan dus niet alleen met in Europa geproduceerde panelen. “We zijn afhankelijk van de import om onze doelstellingen te halen. Dus moeten we alles tegen elkaar afwegen”, vertelde ze. 

Het is een paradox die met Trump in het Witte Huis alleen maar ingewikkelder wordt. Al blijft Europa het wel proberen. In de nieuwe Net Zero Industry Act staat dat tegen 2030 veertig procent van de zonnepanelen, windturbines, warmtepompen en elektrische batterijen op Europese bodem moet worden gemaakt.  

Voor dit verhaal in Brussels Peil (elke zondagochtend gratis in je mail: aanmelden via link) heeft Bert gebruik gemaakt van de weekverse klimaatnieuwtjes uit de nieuwsbrief van Bijou van der Borst. Klik hier om je in te schrijven