Het eerste belangrijke besluit dat de regeringsleiders (met of zonder nieuwe Nederlandse premier) gaan nemen is wie de voorzitter wordt van de Europese Commissie. En nog belangrijker: wat het takenpakket van die nieuwe (of wellicht oude) voorzitter wordt. Waar ligt het accent? Hoe gaat het verder moet de Green Deal, komen er nieuwe afspraken over de (defensie) industrie? En voor ons kabinet van belang; wat wordt het beleid op gebied van migratie?
Krijgt bijvoorbeeld Frontex meer geld en bevoegdheden en wat wordt het beleid over opvang in de regio? Komen er meer Turkije-, of Tunesië-afspraken, wil de Europese Commissie kiezen voor een Brits Rwanda-model, waarbij het de bedoeling is om vluchtelingen naar kampen in Rwanda te sturen in afwachting van de asielprocedure? De nieuwe Nederlandse premier kan daar veel invloed op hebben als hij of zij aan tafel zit op het moment dat die besluiten vallen.
Wat willen we?
In het verlengde daarvan komt de vraag aan de orde wat wil Nederland de komende vijf jaar betekenen in de Europese Commissie? Vijf jaar geleden wilde ons land persé de klimaatportefeuille hebben. Links (PvdA, D66, CU en GroenLinks) vanwege de noodzakelijke maatregelen die genomen moesten worden, maar premier Rutte zag grote kansen voor Nederland om geld te verdienen, zodat het nuttige met het aangename (koopman en dominee) kon worden verenigd. Bovendien sloot het prima aan bij het motto sinds jaar en dag van Nederland; namelijk een post met zoveel mogelijk invloed.
Nou is de kans dat we opnieuw de First Vice President (FVP) zullen krijgen, zoals met Timmermans, vrij gering. Maar het wordt nu wel tijd om in Brussel langzaam bekend te maken wat we willen. De post migratie, nu beheerd door de Zweedse Johansson, ligt voor de hand. Dat zou een belangrijke Eurocommissaris kunnen worden, maar landen als Italië denken daar ook over na. Als we een heel ander klimaat- en landbouwbeleid willen, moet daar aan gedacht worden, hoewel we hebben gezien dat de Landbouwcommissaris, ooit een machtig figuur binnen de Europese Commissie, de afgelopen periode redelijk vleugellam is geworden.
Maar Nederland kan ook kiezen voor een traditioneel invloedrijke economisch-financiële post. Bijvoorbeeld industriebeleid, waar nu de Fransman Breton zit of de plek van de Italiaan Gentiloni, dus meer economie en begroting. En dat is gek genoeg de enige plek waar voor gelobbyd wordt.
Door wie dan?
Wopke. Onze huidige Eurocommissaris Wopke Hoekstra is bezig met een heel voorzichtige denk-aan-mij-campagne. Hij probeert, zo valt te horen in kringen van de Europese Commissie, om via voorzitter Ursula von der Leyen aan een nieuwe baan als Eurocommissaris te komen. Bij z’n eigen partij, het CDA, waar hij tot voor kort partijleider was, halen ze hun schouders op over de poging van Hoekstra om te blijven.
Opvolger Henri Bontebal heeft gezegd dat zijn partij geen mensen levert aan het nieuwe extraparlementaire kabinet. Maar over een Eurocommissaris heeft hij niks gezegd. Lijsttrekker Tom Berendsen moest tijdens een debat even nadenken over de vraag, maar zag geen bezwaar.
De vraag is of het handig is voor het nieuwe kabinet om iemand als Hoekstra in Brussel te hebben. Strikt formeel moet het niet uitmaken, je levert je paspoort in als Eurocommissaris, maar de praktijk is anders. Rutte en de hele diplomatieke dienst was zeer tevreden over Timmermans. Ze kregen informatie op tijd, werden bijgepraat over de discussies bij de Europese Commissie en wisten zodoende telkens wat er aan kwam. De vraag is of Hoekstra dat ook zal doen, want als hij inderdaad opnieuw Eurocommissaris wordt, heeft hij dat te danken aan zijn lobby of goede relatie met Von der Leyen. Terwijl in het verleden de Eurocommissarissen hun baan te danken hadden aan het Nederlandse kabinet.
Ook elke zondagochtend gratis dé Europa-nieuwsbrief vol geopolitieke analyses van onze hoofdredacteur Bert van Slooten (cartoon), hardnekkige geruchten en heel veel Europees nieuws gratis in je mail? Abonneer je hier.
