Handelsschepen in de Rode Zee worden al sinds november 2023 onder vuur genomen door de Jemenitische Houthi-rebellen. In februari besloten de EU-ministers van Buitenlandse Zaken daarom om als EU oorlogsschepen naar de Rode Zee te sturen om de belangrijke vaarroute voor handelsschepen te beschermen tegen aanvallen. Ruim twaalf procent van de wereldhandel en grofweg een derde van de wereldwijde containerschepen moet door het Suezkanaal.
“Nederland heeft als handelsland een groot belang bij de vrije toegang tot de internationale wateren”, vat NSC-Kamerlid Isa Kahraman het samen. Gijs Tuinman (BBB) noemt de regio een “economische slagader”. Ook Raymond de Roon (PVV) ziet hoe de handelsbelangen van ons land “onmiskenbaar worden geschaad”.
Nederlands oorlogsschip
Eerder gaf het kabinet al aan dat het Nederlandse schip de Tromp, een oorlogsschip met luchtafweersystemen, deel zal nemen aan een Amerikaanse missie in de Rode Zee. Operation Prosperity Guardian (OPG) is louter defensief en moet handelsschepen vooral bescherming bieden tegen Houthi-aanvallen uit de lucht, met name via drones.
EU-missie Aspides gaat dan weer handelsschepen begeleiden. “Het is goed dat de EU die geopolitieke rol op zich neemt”, vertelt minister van Buitenlandse Zaken Hanke Bruins Slot.
De Tromp doet aan beide missies mee. In het geval van de EU-missie gaat het wel enkel om een ondersteunende rol. Denk aan het uitwisselen van informatie met de bondgenoten. Het schip zwaaide 9 maart uit met zijn bemanning van meer dan 200 man en is nu onderweg naar het Suezkanaal.
“Wat de Tromp kan doen, past het beste bij OPG”, vertelt Bruins Slot. “Je moet geen luchtafweer gaan gebruiken om schepen te begeleiden.”
Nog een schip?
Op dit moment overweegt het kabinet om ook het logistieke ondersteuningsschip, de Karel Doorman, deel te laten nemen aan Aspides. Hiervoor wordt gekeken naar een inzetperiode tussen eind april en eind augustus 2024. Op dit moment is het kabinet nog voorzichtig over de inzet van het schip, maar het kijkt er wel “met positieve intentie” naar, aldus Bruins Slot.
Abonneer je nu op de nieuwsbrief Veiligheid & Defensie
Wel moet de Tweede Kamer nog haar goedkeuring over de missies uitspreken. Maar daar lijkt op dit moment een ruime meerderheid voor. Enkel de SP en DENK hebben felle kritiek. De PVV moet onderling nog overleg plegen over de plannen, maar staat er wel positief tegenover. Vanavond houdt de Tweede Kamer een plenair debat.
Diplomatieke oplossing?
Wel wil de PVV weten waarom de Houthi’s officieel nog niet als terroristen worden bestempeld. Bruins Slot: “Ze staan wel op de sanctielijst. Maar als we ze ook op de terrorismelijst zetten, is diplomatie niet meer mogelijk. Ook humanitaire hulp bieden aan de bevolking van Jemen gaat dan niet meer.” Op dit moment heerst er een zware hongersnood in het land.
“Tegelijkertijd is het van belang dat we diplomatieke druk op de Houthi’s blijven uitoefenen”, stelt Slot. Maar Stephan van Baarle (DENK) is ervan overtuigd dat een militaire missie juist funest kan zijn. Bruins Slot: “We moeten beiden doen. Want de diplomatieke weg heeft nog niet tot een oplossing geleid. Meer nog: het leidde tot een intensivering van de aanvallen. Op een gegeven moment moet je met een ander antwoord komen.”
“Zeg nooit nooit”
In principe is het de bedoeling dat de Tromp 25 dagen meedoet aan de OPG-missie. Daarna reist het door naar de Stille Oceaan voor een andere missie. Minister van Defensie Kajsa Ollongren vertelt dat het kabinet niet voorziet dat de Tromp langer blijft, als de aanvallen van Houthi’s aanhouden. “Maar je kunt nooit nooit zeggen.”
