Dit artikel komt uit onze Nieuwsbrief Van economie tot euro, met een vooruitblik op de economische thema’s van komend jaar. Deze keer: de Europese kapitaalmarktunie. Liever eerst terugblikken? Lees hier onze terugblik op het afgelopen politieke jaar.
Europa moet economisch weer vooruit. Dat is de oproep van oud-president van de Europese Centrale Bank (ECB) Mario Draghi, die in een rapport eerder dit jaar aandrong op een échte kapitaalmarktunie. Ook demissionair minister van Financiën Eelco Heinen (VVD) schaarde zich achter dat plan. “Europa moet het liberale voorbeeld voor de wereld zijn”, zei hij toen.
Het idee van een Europese kapitaalmarktunie – de Capital Markets Union (CMU) – is allesbehalve nieuw. Al in 2014 lanceerde toenmalig Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker het voorstel. Maar het bleef bij woorden. De afgelopen jaren zijn er nauwelijks stappen gezet richting financiële integratie.
Nieuwe naam, nieuwe kans?
In maart presenteerde de Europese Commissie een opgefrist plan. Onder een nieuwe naam – de Savings and Investment Union (SIU) – moet Europa aantrekkelijker worden voor investeerders én spaarders. Het mkb moet makkelijker aan financiering komen, investeren over de grens moet eenvoudiger worden, en het financieel toezicht zou meer gecentraliseerd moeten worden. Minder versnippering, meer samenwerking.
Doel: een sterkere Europese economie die beter kan concurreren met de VS en China.
Volgens het Nederlandse kabinet loopt Europa nu miljarden mis doordat er geen echte kapitaalmarkt is. De verschillen tussen nationale regels werken volgens Nederland als een soort verborgen belasting: tot 45 procent op goederen en zelfs 110 procent op diensten. Daarom wil Nederland vooroplopen bij het realiseren van die unie.
Maar: nog lang niet zover
Tegenwind is er genoeg. Elke stap richting één Europese kapitaalmarkt betekent nationale wetgeving aanpassen. En dat ligt gevoelig. Lidstaten passen Brusselse regels vaak zó aan dat ze alsnog hun eigen koers kunnen varen. In plaats van één geharmoniseerde wet, zijn er nu nog altijd 27 varianten. En laat dat nu precies zijn wat een kapitaalmarktunie wil doorbreken.
Toch groeit het draagvlak. Europarlementariër Anouk van Brug (VVD) wil concrete actie. “Woorden laten bedrijven niet groeien; daar zijn daden voor nodig. Het kan niet zo zijn dat ze naar het buitenland vertrekken omdat het financiële gras daar groener is.” Ook in het verkiezingsprogramma van de VVD wordt de kapitaalmarktunie expliciet genoemd als kans voor Nederlandse bedrijven.
Ook GroenLinks en de PvdA zien kansen, vooral om duurzaam investeren makkelijker te maken. BBB is eveneens voorstander, al wil die partij dat landen ruimte houden voor eigen belastingbeleid. “Flexibiliteit blijft belangrijk”, zegt BBB’er Sander Smit.
De Europese Commissie hield onlangs een ronde feedbacksessies met belanghebbenden. Geen revolutie, maar wel een voorzichtige volgende stap. Komt er dan eindelijk schot in de kapitaalmarktunie?
Nieuwsgierig of de Europese kapitaalmarktunie er nu écht komt? Abonneer je op onze Nieuwsbrief Van economie tot euro en blijf op de hoogte. We volgen niet alleen dit dossier, maar ook andere grote thema’s: van handelsspanningen met China en de VS tot discussies over de Europese begroting en zorgen over de concurrentiekracht van de EU. Kortom: geld, macht en belangen.
