Demissionair premier Dick Schoof stond om tien voor één ‘s nachts de pers te woord na afloop van de Europese top. Zijn conclusie: we hebben veel onderwerpen besproken, maar weinig belangrijke besluiten genomen. “We hebben met name gesproken over handel, Oekraïne en een flink stuk over defensie. Helemaal aan het einde zijn de sanctiepakketten tegen Rusland verlengd, belangrijk dat dat gebeurd is”, zegt Schoof.
Schoof doelt daarmee op de verlenging van het zeventiende sanctiepakket. Over het achttiende sanctiepakket tegen Rusland is nog niets besloten. De Oekraïense president Volodymyr Zelensky riep de EU-leiders gisteren tijdens een videocall op om druk te blijven uitoefenen op Rusland en benoemde het belang van een prijsplafond voor Russische olie. Over dat prijsplafond is onenigheid. Eerder bereikten de G7-landen (Canada, Duitsland, Frankrijk, Italië, Japan, het Verenigd Koninkrijk en de VS) al geen overeenstemming en nu lijkt er ook binnen de EU verdeeldheid. Met name Slowakije en Hongarije werken niet mee. Schoof: “Er wordt apart met Slowakije over gesproken, maar uiteindelijk is het aan de ministers van Buitenlandse Zaken.” Hij verwacht binnen twee weken een akkoord.
Afspraken over defensie
Wel zijn de EU-leiders het eens geworden over Europese defensie. In een statement onderstrepen zij het belang om meer te spenderen en vooral beter samen te investeren. Ze verwelkomen ook het SAFE-instrument van Commissievoorzitter Ursula von der Leyen, dat EU-landen in staat stelt meer geld te lenen om uit te geven aan defensie. Tegelijkertijd benadrukken ze de flexibiliteit waarmee EU-landen gebruik kunnen maken van de regeling. Nederland bijvoorbeeld wil geen gebruik maken van Europese leningen om meer aan defensie te spenderen.
Reactie op importheffingen
Volgens Schoof ging het de meeste tijd tijdens de EU-top over handel en dan met name over de Amerikaanse importheffingen. Na 9 juli geldt er voor Europese producten een importtarief van 20 procent, tenzij Europa en Amerika een deal sluiten. Hoewel de Europese Commissie de onderhandelingen doet, peilde Commissievoorzitter Ursula von der Leyen gisteren de stemming onder de lidstaten.
Volgens Politico stelt Von der Leyen voor dat de Europese Unie nauwer gaat samenwerken met het twaalf landen tellende handelsblok in de Indo-Pacific, het CPTPP (Comprehensive and Progressive Agreement for Trans-Pacific Partnership), als alternatief voor de vastgelopen Wereldhandelsorganisatie (WTO). Met deze nieuwe overeenkomst hoopt Von der Leyen Amerika buitenspel te zetten.
Ook spraken de EU-leiders over Mercosur, een handelsblok van Zuid-Amerikaanse landen (waaronder Brazilië en Argentinië) waarmee de EU al jaren onderhandelt over een vrijhandelsakkoord. Dat leidde tot onenigheid tussen met name Frankrijk en Duitsland. Duitsland wil dat die deal nu eindelijk wordt goedgekeurd, maar Frankrijk blokkeert dat, vooral vanwege zorgen over landbouw, voedselnormen en ontbossing. Parijs wil strengere garanties dat producten uit Mercosur aan Europese standaarden voldoen.
Israël schendt associatieverdrag
De situatie in Israël kwam ook voorbij. De EU-leiders erkennen dat Israël mogelijk in strijd handelt met het mensenrechtenartikel van het EU-Israëlassociatieakkoord. Ze verwijzen naar een intern rapport dat tot die conclusie komt en vragen de EU-ministers om in juli te bespreken of daar consequenties aan verbonden moeten worden, afhankelijk van hoe de situatie in Gaza zich verder ontwikkelt. Verder noemen ze in een gezamenlijke verklaring de woorden die Europa al langer verkondigt: Israël moet humanitaire hulp toestaan in Gaza en “volledig voldoen aan zijn verplichtingen onder het internationaal recht”.
Tot slot wierp de Franse president Emmanuel Macron een controversieel onderwerp op. Macron wil de onderhandelingen over het EU-klimaatdoel voor 2035 loskoppelen van het bredere emissiedoel voor 2040, wat kan leiden tot een afgezwakt klimaatbeleid. Macron doelt op het 2035-doel dat de EU uiterlijk september moet indienen bij de Verenigde Naties, zoals vereist onder het Klimaatakkoord van Parijs. Omdat de EU al doelen heeft voor 2030 en 2040, stelt de Commissie voor om het 2035-doel daar logisch tussenin te plaatsen. De Europese leiders werden het er niet over eens.
Lees hier ook het liveblog voor een uitgebreider verslag van de Europese top.
