De EU-lidstaten moeten uitkijken dat de begrotingen niet uit het lood schieten nu overheden ontelbare miljarden euro’s steken in het verlagen van de energieprijzen van de burgers. Zeker nu krimp of een lichte economische recessie als een zwaard van Damocles boven ons hoofd hangt. Daarvoor waarschuwt vicepremier en minister van Financiën Sigrid Kaag. Toch is het volgens haar “te vroeg” om te vrezen voor een nieuwe Europese schuldencrisis.

“We moeten scherp zijn”, zei Kaag die vertelde dat zij en haar Europese collega’s hier continu over spreken. Vanwege het gevaar dat de staatsschulden zouden kunnen exploderen, benadrukt zij dat de noodmaatregelen om de energielasten van burgers te verlichten tijdelijk en doelgericht moeten zijn. 

Ook is het belangrijk dat de Europese landen een exitstrategie bedenken om de hulp weer te stoppen als de gasprijzen weer tot rust komen. Omdat we direct vanuit de coronacrisis de energiecrisis in rollen, ziet Kaag dat regeringen het lastig vinden om een goede exitstrategie te vinden. Nog steeds zijn de Europese begrotingsregels uit het Stabiliteits- en Groeipact buiten werking gesteld.

Centraal Planbureau waarschuwt voor Europese schuldexplosie

De directeur van het Centraal Planbureau waarschuwt juist vandaag voor een nieuwe Europese schuldencrisis. Op de website van zijn bureau schrijft Pieter Hazekamp dat instabiliteit in de eurozone op de loer ligt. De rente loopt op en de euro is minder waard dan de dollar.

“De inflatie ligt boven de tien procent, terwijl de overheidsfinanciën na de eurocrisis en de coronaklap nog steeds uit het lood staan. Het gemiddelde begrotingstekort in de eurozone bedroeg vorig jaar 5 procent van het bbp, terwijl de overheidsschuld is opgelopen naar 96 procent van het bbp”, aldus Hazekamp.

Dat een schuldencrisis niet denkbeeldig is, bewijst de situatie in het Verenigd Koninkrijk. Daar moest de nieuwe regering van premier Liz Truss een geplande belastingverlaging schrappen, omdat de rente op staatsleningen omhoogschoot. De lastenverlichting was ongedekt en zou gefinancierd worden met nieuwe schulden. De kapitaalmarkten strafte de politieke onvoorzichtigheid onmiddellijk af.

Het gat van 40 miljard euro

Hazekamp wijst er in zijn column op dat ook in Nederland er een groot risico zit in de begroting voor het nieuwe jaar. De uitgaven voor het plafond op de energieprijzen is niet gedekt, terwijl het prijskaartje zou kunnen oplopen tot 40 miljard euro. Hoe het kabinet dat wil betalen, kunnen ze nog niet zeggen. Een uitzonderlijke situatie voor het doorgaans zo zuinige Nederlandse begrotingsbeleid.

Nog voordat de plannen voor het prijsplafond gepresenteerd werden, waarschuwde het Centraal Planbureau al dat als de rente ook in Nederland gaat stijgen, de staatsschuld kan oplopen tot 150 of zelfs 285% van het bnp.

Het is om die reden dat Kaag streng is bij het vinden van een manier om het prijsplafond te betalen. Nederland neemt een risico en kan het zich nu nog veroorloven, zegt ze. Maar ze wil de subsidie op de energieprijzen niet betalen met nieuwe schulden. “Ik ben niet bereid om te zeggen: we laten het gewoon in de staatsschuld lopen.”