Cryptomunten zijn hot. De Europese Centrale Bank kijkt echter met argusogen naar de opkomst van deze digitale betaalmiddelen. Dat steeds meer mensen beroep doen op digitale munteenheden waar de Centrale Bank zelf geen controle over heeft, betekent namelijk ook dat ze niet meer kan ingrijpen wanneer het fout gaat in een steeds groter wordend deel van ons geldsysteem. Het zint haar ook maar weinig dat het gebrek aan toezicht door een centrale autoriteit een gunstig klimaat vormt voor criminele transacties.
Stabiliteit
“If you can’t beat them join them”, moeten ze in Frankfurt gedacht hebben. En zo ontstond het idee om een cryptomunt te ontwikkelen die uitgegeven wordt door de Europese Centrale Bank. Dat deze cryptomunt een sterke autoriteit achter zich heeft staan, is volgens de Centrale Bank dan ook het grootste voordeel van de munt: de digitale euro zou een veel stabieler alternatief voor de reeds bestaande cryptomunten zijn. Critici vinden dit een kromme redenering. Het gebrek aan een centrale autoriteit die makkelijk het systeem kan beïnvloeden, is voor de meeste cryptomunten juist een pluspunt.
Daarnaast maakt de Centrale Bank zich zorgen over de potentiële markmacht van big tech-bedrijven. Voor een betalingssysteem is het wel zo prettig dat veel andere mensen het gebruiken. Daarom zien bedrijven die nu al veel gebruikers hebben, de mogelijkheden in van het uitbouwen van hun eigen betalingssysteem met een eigen munt. Zo kwam Facebook al met Meta Coin. Dit betekent echter ook dat een deel van ons geldsysteem onderhouden zou worden door bedrijven uit landen buiten de rechtsmacht van de Europese Unie. Ook dat baart de Europese Centrale Bank zorgen.
Online shoppen
Een ander voordeel van een digitale euro die de Europese Centrale Bank graag benadrukt, is dat er in mindere mate beroep zou gedaan moeten worden op privéspelers om transacties bij online betalingen mogelijk te maken. En dat zou de transactiekost omlaag kunnen drukken. Voor de ontwikkeling van het eerste prototype van de digitale euro heeft de Centrale Bank de hulp ingeschakeld van de bedrijfswereld. Zo raakte deze ochtend bekend dat Amazon mag meedenken over hoe het online shoppen met de munt er nu juist moet gaan uitzien.
Of dat die bijdrage van ‘s werelds grootste webwinkel geen risico op belangenvermenging met zich meebrengt? We vroegen het aan economieprofessor Leo Van Hove van de Vrije Universiteit Brussel: “Dat is er zeker, dus de Centrale Bank zal het goed in de gaten moeten houden. Maar aan de andere kant is het wel zo dat bij dit soort bedrijven de meeste expertise zit. En het feit dat Amazon mag meewerken aan dit prototype, betekent niet dat zij betrokken gaan zijn bij het uitbouwen van het uiteindelijke product.”
Van Hove ziet ook op andere vlakken allerlei mogelijkheden in de digitale munt: “Tegenwoordig denken steeds meer politici luidop na over het uitkeren van geld aan burgers om zo tegemoet te komen aan de hoge energieprijzen. Zouden we een digitale euro hebben dan zou de Centrale Bank met één druk op de knop dit geld kunnen overmaken.” Nu is dit vaak een logistieke nachtmerrie. Door de gebrekkige ICT-infrastructuur duurt het in Duitsland bijvoorbeeld soms maanden voordat de overheid het geld daadwerkelijk in de portemonnee van burgers krijgt.
Hoe gaat de munt eruitzien?
Dat weten we nog niet. Vooralsnog staat het project nog in de kinderschoenen. Zo zitten we op dit moment nog maar in het tweede jaar van de verkenningsfase. Pas wanneer die fase achter de rug is, in oktober 2023, laat de Centrale Bank weten wat nu juist de bedoeling is, én of de munt er überhaupt komt.
Momenteel is het zelfs nog niet duidelijk waar je die digitale euro’s zou moeten bijhouden. Voor nu lijkt het professor Van Hove het waarschijnlijkst dat burgers een soort rekening bij de Europese Centrale Bank gaan krijgen voor hun digitale euro’s. Een andere optie zou een zogenaamde ‘crypto wallet’ zijn. Hierbij ‘download’ je de munten als het ware naar je eigen digitale portemonnee, waarna je er zelf voor verantwoordelijk bent. Speel je bijvoorbeeld het wachtwoord van je wallet kwijt dan zijn de munten voor altijd verloren.
“Waar de gebruikers uiteindelijk de munt moeten bewaren, zal bepalen hoeveel controle de Centrale Bank kan uitoefenen. Maar in de praktijk maakt het weinig uit voor gebruikers. Met beide opties zal je wel met behulp van een app op je telefoon overal kunnen betalen”, verklaart Van Hove.
Of u binnenkort ook bij de bakker kunt betalen, is vooralsnog afwachten. Dat dat via een app op de telefoon mogelijk gaat zijn, lijkt wel zeer waarschijnlijk.
Moeilijke spreidstand
Misschien dat de cryptoliefhebbers ondertussen wel warm worden van het idee, maar hoe gaat de Centrale Bank de man op de straat overtuigen om de overstap te maken? “De bank heeft wel wat opties om de burger te verleiden. Zo kan het natuurlijk een aantrekkelijke rente op de munt geven”, aldus Van Hove. China heeft dan weer geprobeerd burgers over de streep te trekken door iedereen een gratis startbedrag van haar digitale munt te geven.
Van Hove ziet hierdoor wel een dilemma ontstaan voor de Centrale Bank: “Enerzijds wil ze natuurlijk dat zoveel mogelijk mensen het systeem gaan gebruiken. Zo kan de Centrale Bank invloed op de digitale munt uitoefenen om haar monetair beleid te ondersteunen. Daarnaast wil ze het ook weer niet zodanig aantrekkelijk maken dat niemand nog de online transactiediensten van privéspelers, zoals banken, gebruikt en zij kapot geconcurreerd worden.”
Die spreidstand komt ook op andere vlakken terug. Zo heeft cash geld een belangrijke ‘back-up-rol’ waarbij mensen hun toevlucht kunnen zoeken wanneer het fout gaat met de financiële sector. De digitale euro kan hier ook voor dienen, aangezien zij net zoals cash rechtstreeks wordt gewaarborgd door de Centrale Bank. “Het gevaar bij de digitale munt bestaat echter dat mensen bij het kleinste slechte nieuws uit de financiële sector massaal hun ‘normale geld’ weghalen van de bank en omzetten in digitale euro’s, wat banken kan laten instorten. Als je cash digitaal kunt afhalen van de bank kost het namelijk wel erg weinig moeite om dit te doen.”
Een mogelijk oplossing voor dit probleem is het stellen van een limiet aan de hoeveelheid geld die je per keer naar digitale euro’s kunt omzetten. Maar dat maakt de munt weer minder aantrekkelijk om te gebruiken. Kortom: het wordt nog een moeilijke kwestie voor Europese Centrale Bank om hier een balans in te vinden.
