Een paar maanden geleden was de Europese Commissie nog vol vertrouwen dat het zou lukken om voor het eind van het jaar de gasopslagplaatsen in Europa tot 80% te vullen. Met zo veel aardgas in reserve, zouden we niet bang hoeven te zijn voor een tekort gedurende de koude wintermaanden.

Maar inmiddels is de toon in Brussel een stuk ongeruster geworden. De Russische gasleveringen aan de Europese Unie zijn dermate teruggevallen dat het vulpercentage van 80% niet meer zo makkelijk te halen lijkt. Volgens berekeningen die rondgaan in Brussel ligt de gaslevering uit Rusland wel 30% onder het langjarige gemiddelde.

Mogelijk al in juli geen Russisch gas meer

De Europese Commissie heeft scenario’s uitgewerkt over wat de gevolgen zijn van het totaal stilvallen van de gasleveringen aan Europa. De ontwerptekst is nog niet definitief en wordt pas volgende week gepubliceerd, maar is nu al door deze site ingezien. 

Als, volgens Europese experts, al deze maand de Russische export stilvalt, dan is het niet langer mogelijk de gasopslagen zo vol te krijgen dat een tekort in de winter te voorkomen is. De Europese lidstaten zouden dan 20 miljard kubieke meter gas te weinig hebben als de komende winter een normale winter is. Als het een koude winter wordt, zijn de tekorten nog veel groter.

Indien de gasleveringen pas in de herfst stoppen, dan is het risico op te kleine voorraden minder, maar is er ook minder tijd voor bedrijven en burgers om zich aan te passen aan de noodsituatie.

Nu beginnen met besparen

In een ontwerptekst over de gascrisis, staat een dringend advies aan de lidstaten om het gasverbruik omlaag te brengen. 

Dat zou bijvoorbeeld kunnen, zo suggereert de Europese Commissie, om grootverbruikers van gas aan te moedigen flink te snijden in het verbruik of om over te stappen op een andere brandstof. Daar zouden bedrijven die dat vrijwillig doen financieel voor beloond moeten worden.

Verder adviseert de Commissie om al in de zomer het energieverbruik te verlagen. Kantoren en huishoudens moeten niet alleen in de koude maanden de thermostaat lager zetten, maar ook deze zomer de airconditioners minder hard laten draaien.

Ook burgers afsluiten is mogelijk

Naast het nu beginnen met besparen, dringt de Europese Commissie er bij de lidstaten op aan om duidelijke afschakelplannen te maken in het geval van een acuut gastekort. Daarin moet vastgesteld worden in welke volgorde welke bedrijven geen gas meer krijgen. De Commissie heeft criteria opgesteld die lidstaten als richtsnoer kunnen gebruiken. Bovenaan de lijst staat dat in geval van nood prioriteit gegeven moet worden aan de volksgezondheid, veiligheid en defensie.

Burgers zijn beschermde gebruikers, benadrukt de Commissie, en mogen in principe niet afgesloten worden. Toch zijn daarop uitzonderingen mogelijk volgens de ontwerptekst. Zo kunnen lidstaten besluiten om burgers af te sluiten van het gasnet als dat nodig is om een gascentrale draaiende te houden die nodig is voor de opwekking van elektriciteit.

Ook wijst de Commissie de lidstaten erop dat een onderbreking van de gaslevering voor bedrijven verschillende effecten heeft. Zo zijn er fabrieksinstallaties die een continue gegarandeerde levering nodig hebben. Indien zo’n fabriek van het gasnet gehaald wordt, kan het gebeuren dat ze schade oplopen die niet te repareren is.