“Ten westen van Wenen zijn er geen christendemocratische regeringsleiders”. Het is een van de sprekers op het congres van de Europese Volkspartij (EVP) in Rotterdam die zelf de pijnlijke constatering doet. De in Brussel eens zo oppermachtige EVP is kwetsbaar als nooit tevoren. 

Decennia domineerde centrumrechts de Europese politiek, maar in het hart van de Europese Unie spelen de christendemocratische partijen tegenwoordig een ondergeschikte rol. 

Het kanselierschap van Duitsland ging na het vertrek van Angela Merkel over de SPD. En in Frankrijk haalde de Les Republicains niet eens 5% van de stemmen bij de presidentsverkiezingen. 

Voor de partij is het congres een gelegenheid om zichzelf en de buitenwereld moed in te praten. En al is het CDA in de stad aan de Maas een trotse gastheer en heeft de partij de rode loper uitgerold voor de Europese partijleiders, het glimmende decor in Ahoy kan niet verhullen dat het al 12 jaar geleden is dat er voor het laatst een laatste CDA-premier het Torentje bewoonde. 

Hoekstra speecht voor een lege zaal

Het is de taak van de huidige CDA-leider Wopke Hoekstra om het congres af te sluiten. Omdat de sprekers voor hem flink uitlopen, heeft de zaal maar weinig aandacht voor de Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken. “Ik heb de indruk dat sommigen een trein moeten halen, begint hij zijn speech als hij ziet dat de zaal massaal leegloopt: “Ik hou het kort en pijnloos”.

Als Hoekstra klaar is maakt hij zelf ook haast om te vertrekken. In het Vredespaleis in Den Haag staan ze al op hem te wachten. Hij schudt Jan Peter Balkenende nog snel de hand en vertelt half in de loop veel optimisme te hebben gehoord gedurende de twee dagen die hij in de wandelgangen en op het podium heeft doorgebracht. 

De christendemocraten willen de strijd niet opgeven, benadrukt Hoekstra: “Deze familie heeft natuurlijk decennialang meegebouwd aan Europa en echt de overtuiging dat ze daarmee door moeten”. Zijn de grote volkspartijen iets van het verleden? “Integendeel!”

Weber put hoop uit peilingen

Juist nu is een middenpartij als de EVP nodig in Brussel, meent ook de vers gekozen nieuwe partijvoorzitter Manfred Weber: “We leven in een tijd van crisis. En crisistijd is de tijd van de EVP: mensen samenbrengen. Dat is aantrekkelijker dan ooit tevoren”. Fragmentatie van het electoraat betekent polarisatie en afscheiding. Zijn alternatief, zegt hij, is het zoeken naar balans en verbinding. 

Weber was al fractieleider in het Europees Parlement en combineert dat vanaf nu met het leiden van de Europese partij. “De dynamiek van vandaag is om terug te keren naar het compromis. Dat is waar ik in geloof”, zegt de Duitser.

Dat mensen verlangen naar een middenkoers wordt volgens hem bevestigd door de peilingen. In Finland, Spanje en zelfs in Duitsland krabbelt de partij volgens Weber alweer uit het dal.

Natuurlijk, in Nederland is over twee maanden een liberaal de langstzittende premier ooit, maar dat betekent volgens hem niet dat het CDA er niet meer toe doet: “Wij zitten ook in de regering. We besturen mee”.

Esther de Lange: we willen de grootste blijven

Terwijl ook Weber zich omdraait en de zaal verlaat voor de terugreis naar Brussel, staat er een grote glimlach op het gezicht van Esther de Lange. Het Nederlandse Europees Parlementslid is zojuist herkozen als een van de 10 vicevoorzitters van de EVP.

Ze had de op één na meeste stemmen. En dat is een betere uitslag dan ze had toen ze de vorige keer in het partijbestuur werd gekozen. “Buiten de Brusselse bubbel betekent dat natuurlijk helemaal niets, maar hierbinnen wordt daar natuurlijk wel een beetje naar gekeken”, zegt ze er zelf over.

De Europese partijgenoten kunnen wel wat leren van het Nederlandse CDA volgens haar: “Op het moment dat het electoraal minder goed gaat, dan moet je je oude waarden opnieuw vertalen naar een nieuwe tijd en context”.

Ze ziet het als haar taak om die boodschap in Brussel uit te dragen. “Ik zeg altijd intern: ik heb met mijn 1,60 meter wel geleerd dat als je niet de grootste bent, moet je wel de slimste zijn. Dat is de uitdaging voor de EVP”. 

Nu nog is de EVP de grootste, maar duidelijk is dat de partij zich voorbereidt op het moment dat de liberalen hen in Brussel van de troon stoten zoals ze dat al deden in Den Haag en Parijs. Een tijd van omdenken is aangebroken, legt De Lange uit.

“De partij heeft altijd zaken gedaan op basis van groot zijn. Wij zijn de grootste en dat willen we blijven, maar de houding dat er automatisch naar ons geluisterd moet worden, omdat we de grootste zijn, daar moeten we vanaf. Ons verhaal moet kloppen. Ons verhaal klopt ook, maar we mogen dat met meer duidelijkheid naar buiten uitdragen”.