Het demissionaire kabinet waarschuwt de Europese Commissie de geldsluizen open te gooien om allerlei klimaatprojecten te financieren. In het ambitieuze en zeer uitgebreide klimaatplan dat de Europese Unie in 2050 klimaatneutraal moet maken, stelt Eurocommissaris Frans Timmermans (PvdA) onder meer voor om een Sociaal Klimaatfonds op te richten. In een reactie schrijft staatssecretaris Dilan Yesilgöz (VVD) aan de Tweede Kamer: ‘Het kabinet is terughoudend ten aanzien van nieuwe fondsen en het openbreken van het Meerjarig Financieel Kader.’

De Europese Unie is het na maandenlang voortslepende onderhandelingen net eens geworden over de meerjarenbegroting voor de komende periode. Nederland voelt er niets voor om van die afspraken af te wijken uit vrees dat zodra die stap gezet wordt, het einde zoek is en de lijst nieuwe financiële wensen snel zal groeien.

Europees beleid effectiever…

Om een goede basis te leggen voor klimaatneutraliteit in 2050 steunt het kabinet de Europese doelstelling voor 2030 om 55% CO2-reductie te verwezenlijken. Yesilgöz spreekt zich uit voor gemeenschappelijk Europees klimaatbeleid en stelt in haar brief aan de Tweede Kamer vast dat een Europese aanpak vaak kosten-effectiever is dan een nationale. Voorbeelden die ze noemt zijn het voorkomen van onderlinge concurrentie op klimaatnormen tussen landen (weglekeffecten) en het gemeenschappelijk stellen van eisen aan de auto-industrie.

De verschillen tussen lidstaten zijn nu groot. Zo is in een land als Polen steenkool van veel groter belang voor de stroomopwekking dan in bijvoorbeeld Frankrijk. Als de hele Europese Unie in 2050 klimaatneutraal moet zijn, zal een flink aantal lidstaten de transitie moeten versnellen, anders zal een groot aantal lidstaten pas na 2030 het overgrote deel van de reductie moeten realiseren, vreest Yesilgöz.

Maar nationaal beleid moet mogelijk blijven

Het kabinet schrijft in de eerste reactie op het klimaatplan van Timmermans dat de focus moet liggen op maatregelen die daadwerkelijk CO2-reductie tot gevolg hebben: ‘Sturen op CO2-reductie blijft wat het kabinet betreft het uitgangspunt’, en daarbij geldt ook dat landen ‘op de eigen nationale situatie geoptimaliseerde mix van maatregelen en technologieën in te zetten.’ Daarbij ziet het kabinet al wel dat een aantal Europese voorstellen leiden tot hogere doelstellingen in Nederland. Zoals in de transport, de gebouwde omgeving en bij het landgebruik.

De onderhandelingen over de uitvoering van het Europese klimaatplan gaan lang duren en Nederland is een van de eerste landen die met een reactie op het voorstel van de Commissie komt. Het kabinet claimt nu al politieke ruimte door de Kamer er op te wijzen dat Nederland niet in alles haar zin zal krijgen. De inzet vanuit Den Haag zal zich in eerste instantie richten op de inhoudelijke onderhandelingen over hoe CO2-reductie behaald kan worden. Pas daarna komt volgens Nederland het moment om te spreken over de financieringsmodellen. ‘De precieze budgettaire gevolgen van het pakket zijn nu nog niet bekend’, schrijft Yesilgöz en voegt toe dat het aan een volgend kabinet is om daarover te besluiten.