Om te voorkomen dat er publiek geld gaat naar “onbetrouwbare ontvangers”, houdt de Europese Commissie een zwarte lijst bij met partijen die beter gemeden kunnen worden. De personen, bedrijven en overheidsorganisaties die op die lijst staan, kunnen geen aanspraak maken op geld van de Europese Unie.

Maar, concludeert de Europese Rekenkamer vandaag na een onderzoek, op die lijst staan “zeer weinig namen”. Een tweede obstakel: de lidstaten, die het overgrote deel van het Europese budget uitgeven, hoeven helemaal geen rekening te houden met deze lijst. In vergelijking met de Wereldbank en de Verenigde Staten sluit de Europese Unie “zeer weinig” partijen uit, aldus de Rekenkamer.

Ieder voor zich

Naast de korte lijst met onbetrouwbare partijen die de Europese Commissie bijhoudt, is de aanpak ‘ieder voor zich’: lidstaten maken gebruik van hun eigen lijsten. Zo’n driekwart van het Europees budget wordt niet vanuit Brussel, maar door de lidstaten zelf uitgegeven. Het gevolg, volgens de Rekenkamer, is een “lappendeken” aan lijsten. 

Het is meer dan een administratief probleem, legt de Rekenkamer uit. Doordat iedere lidstaat zijn eigen oordeel velt, wordt de Europese begroting ongelijkmatig beschermd. 

Failliete partijen op de lijst

Opmerkelijk: de 448 partijen die in 2020 op de lijst van de Europese Commissie stonden, waren op 18 na allemaal opgenomen vanwege een faillissement. “Die zullen dus waarschijnlijk niet opnieuw Europese middelen aanvragen”, concludeert de Rekenkamer. Slechts twee van de onbetrouwbare partijen stonden op de zwarte lijst vanwege fraude en corruptie.

De medewerkers die vanuit de Europese Commissie de fraudelijst bijhouden, stuiten op allerlei barrières, schrijft de Rekenkamer. Er zijn geen bedrijfs- en strafregisters op Europees niveau. De registers zijn in elk land op verschillende manieren toegankelijk, of ontoegankelijk. Gegevens over fraude worden niet altijd gedeeld binnen de Europese Unie. In de praktijk kunnen partijen die geld willen aanvragen op een aanvraagformulier zelf aangeven of zij al dan niet in aanmerking komen voor een plek op de zwarte lijst, en daarmee is de kous af.