De Tweede Kamer is bezorgd over de verdeeldheid binnen de coalitie van PVV, VVD, BBB en NSC over de Nederlandse rol na een mogelijke vrede in Oekraïne. Dat werd duidelijk tijdens een debat over de recent aangezwengelde vredesonderhandelingen die de Amerikaanse president Donald Trump met Rusland aan wil gaan. Volgens de VVD moet premier Dick Schoof een groot mandaat krijgen om met andere EU-landen te spreken over een Europese reactie op een eventuele vrede. Volgens de PVV, de grootste coalitiepartij, is het nog veel te vroeg om te spreken over Nederlandse deelname aan een vredesmacht in Oekraïne.
‘Vredesonderhandelingen’
De wereld lijkt in een stroomversnelling te zitten. De bijna drie jaar durende oorlog leek voor de inauguratie van Trump voor een lange tijd niet tot een einde te komen. Maar sinds deze week is alles anders. Trump start zonder Oekraïne en zonder de EU vredesonderhandelingen met de Russische president Poetin. Gisteren kwamen de eerste Amerikaanse en Russische delegaties al samen om het water te testen. Echte duidelijkheid is er nog niet, maar Trump lichtte eerder al het tipje van de sluier op.
Oekraïne zou land moeten opgeven en EU-landen worden in Trumps ogen verantwoordelijk voor de veiligheid van Oekraïne zodra er vrede is. Reden voor de Franse president Emmanuel Macron om met een aantal EU-landen samen te zitten. Ook Nederland mocht aanschuiven. En hoewel een Europese vredesmacht ter sprake kwam, bleef een concreet antwoord uit. De VS zeggen bij voorbaat al geen deel uit te willen maken van een vredesmacht, sterker nog, Trump zinspeelt al langer op het terugtrekken van Amerikaanse troepen uit Europa.
Geen Nederlandse ‘boots on the ground’
In Den Haag loste PVV-leider Geert Wilders het startschot. In een tweet zei Wilders niets te zien in een Nederlandse deelname aan een Europese vredesmacht in Oekraïne. Dat terwijl VVD-defensieminister Ruben Brekelmans en premier Schoof zich wel welwillend opstelden tegenover het idee. Volgens Wilders moet de dreiging van Rusland niet overdreven worden. De PVV-leider kan zich niet voorstellen dat Rusland, na een lange oorlog in Oekraïne, daadwerkelijk een NAVO-land zou aanvallen. Bovendien heeft Nederland andere problemen die de aandacht opeisen, stelt Wilders. Denk aan inflatie of het woningtekort.
Coalitiepartner Dilan Yesilgöz (VVD) noemt de opstelling van Wilders ‘kinderachtig’. Het kabinet moet juist met een brede blik het gesprek met andere EU-landen aangaan, stelt de VVD-leider. Na die gesprekken kan het kabinet met een voorstel naar de Kamer komen. Nu al mogelijke oplossingen uitsluiten, laat volgens Yesilgöz een gebrek aan besef zien over wat er nu aan de hand is.
Wie wil wel?
Een aantal landen in Europa lijkt serieus na te denken over deelname aan een vredesmacht op Oekraïens grondgebied. Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en Zweden bijvoorbeeld. De landen staan tegenover de rest van Europa dat nog twijfelt of ze het plan van Trump voor een Europese vredesmacht überhaupt wel zien zitten. Duitsland is een van de terughoudende landen en Polen zei eerder al geen troepen naar Oekraïne te sturen, want ze hebben hun eigen grens met Wit-Rusland te verdedigen.
‘Niet voorbarig zijn’
Ook NSC en BBB noemen de woorden van Wilders voorbarig. De coalitiepartijen zeggen zelf ook niet direct ‘ja’ tegen een Nederlandse deelname aan de mogelijke vredesmacht, maar sluiten het ook niet uit. Ze willen dat het kabinet het gesprek aangaat met Europese partners. Bovendien is nog helemaal niet duidelijk welke vorm een vredesmacht aan zou nemen.
De verdeeldheid leidde tot commentaar van de oppositie. “Dit is echt een probleem voor u. Dit is een vraagstuk dat u met de coalitie moet oplossen”, zegt Frans Timmermans (GroenLinks/PvdA) tegen Yesilgöz. De GroenLinks/PvdA-leider vindt het een moeilijke situatie. Zo’n besluit kan het kabinet alleen nemen met steun van de hele coalitie. Overigens zegt Timmermans zelf ook nog geen ‘ja’ tegen Nederlandse deelname aan een vredesmacht. Dat besluit hangt af van de vorm van de missie en/of de VS garant wil staan als er toch gevechten uitbreken tussen Russische en Europese militairen.
De Kamer wil dat het kabinet met een open houding het gesprek aangaat met Europese partners. Een meerderheid van de Kamer stemde voor een motie van D66 en VVD, die het kabinet oproept een constructieve houding aan te nemen over een eventuele vredesmacht.
Kabinet ziet steun voor open houding
Premier Schoof wilde tijdens het debat nog niet ingaan op de precieze invulling van een mogelijke Nederlandse deelname aan een vredesmacht. Wel stelt de premier na het debat genoeg steun in de Kamer te zien om binnen Europa een ‘open gesprek’ te voeren over Nederlandse deelname. Daarbij is het volgens Schoof wel belangrijk dat er een duidelijke missie moet zijn en de VS belooft te helpen als het geweld in Oekraïne ondanks de vredesmacht escaleert.
Wat betekent het Europese beleid ten aanzien van de oorlog in Oekraïne voor Nederland? En welke rol spelen we in NAVO-verband, met de nieuwe president in het Witte Huis en de nieuwe secretaris-generaal Rutte in het Brusselse hoofdkwartier van deze organisatie? Iedere twee weken krijg je een update van onze redacteur Yves Lacroix over de laatste ontwikkelingen op het gebied van defensiesamenwerking in Europa en wat dit voor Nederland betekent. Neem nu een abonnement op proef de eerste maand gratis en blijf op de hoogte, direct opzegbaar.
