Dit artikel komt uit onze Nieuwsbrief Mobiliteit waarin we vooruitblikken op de belangrijkste mobiliteitsthema’s van komend jaar. Dit artikel gaat in op verkeersveiligheid: een succesverhaal uit Helsinki. Liever eerst terugblikken? Lees hier onze terugblik op mobiliteit uit de Europese en Nederlandse politiek.
In Nederland overleden vorig jaar 675 mensen in het verkeer. Hoewel dat aantal sinds 2000 met 42 procent is gedaald, waarschuwt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) voor een zorgelijke trend. Van de overleden fietsers reed 44 procent op een e-bike. In 60 procent van de gevallen was hoofdletsel de doodsoorzaak.
Nederland wil in 2050 nul verkeersdoden, maar ligt niet op koers voor dat doel, zeggen de ANWB en de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV).
In Europa is dezelfde doelstelling afgesproken in de zogenoemde ‘Vision Zero’. Europa probeert die doelstelling te bereiken door in te zetten op veiligere infrastructuur, veiligere voertuigen met rij-assistenten die kunnen ingrijpen. Ook zet Europa in op veilig rijgedrag door bijvoorbeeld strengere regels te stellen voor het gebruik van alcohol en drugs in het verkeer. In de praktijk stelt de EU minimumnormen vast en lidstaten mogen die zelf aanscherpen.
Succesverhaal uit Helsinki
Misschien kunnen andere Europese steden wat opsteken van Helsinki. De Finse hoofdstad heeft één jaar lang (van juli 2024 tot juli 2025) geen enkele verkeersdode geregistreerd. Voor een stad met ruim 690.000 inwoners is dat best een prestatie. Volgens de Finse verkeersexperts komt dit door goed beleid: een combinatie van lagere snelheidslimieten, beter straatontwerp, een uitgebreide infrastructuur voor voetgangers en fietsers, intensieve handhaving en goed openbaar vervoer. In Helsinki heeft meer dan de helft van de straten een maximumsnelheid van 30 km/u.
De vraag is of één jaar lang geen verkeersdoden een statistische uitschieter is, of dat het inderdaad een dalende trend is. De Finse overheid houdt sinds 2015 openbaar de statistieken bij over het aantal verkeersdoden in Helsinki. Daaruit blijkt echter geen dalende trend. Het aantal verkeersdoden in de Finse hoofdstad schommelt elk jaar tussen de drie en acht mensen. In Helsinki is vanaf 2022 een serieus beleid gevoerd om de snelheden te verlagen en de wegen te herinrichten. Het is nu te vroeg om te zeggen of het aantal verkeersdoden daadwerkelijk afneemt door deze maatregelen. Toch heeft het ongetwijfeld effect, maar voordat we dat zien moeten we nog enkele jaren geduld hebben.
Nederland op hetzelfde spoor
Ook in Nederland worden soortgelijke maatregelen genomen. In Amsterdam geldt op 80 procent van de wegen binnen de ring een maximumsnelheid van 30 km/u. In Rotterdam gebeurt dat vanaf september 2025 op 115 straten.
In een andere Europese hoofdstad, Berlijn, gaat de snelheid opmerkelijk genoeg juist weer omhoog. Op 25 wegen stijgt de maximumsnelheid van 30 naar 50 km/u. Volgens het lokale bestuur is de luchtkwaliteit zo sterk verbeterd dat het verkeer weer wat sneller mag rijden.
Fietshelm
Het terugdringen van het aantal verkeersdoden is elk jaar een terugkerend thema in de (Europese) politiek, en ook komend jaar wordt daarover volop gesproken. Niet alleen worden wegen in steden aangepast en worden steeds meer auto’s uit stadscentra geweerd, ook de positie van de fietser staat centraal.
De discussie over een helmplicht voor (elektrische) fietsers tot 25 km/u laaide dit jaar in Nederland opnieuw op. De overheid startte dit jaar zelfs de campagne ‘Zet ’m op’ om het dragen van een fietshelm te stimuleren, maar een verplichting lijkt voorlopig ver weg. Ook voor fatbikes blijkt een helmplicht juridisch lastig te regelen. Volgens voormalig minister Barry Madlener is de regelgeving aanpassen zodat fatbikes onder andere regels vallen dan normale fietsen “een heilloze weg”.
Het is duidelijk dat verkeersveiligheid, en de rol van de fietser daarin, ook in het nieuwe politieke jaar een belangrijk gespreksonderwerp zal zijn. Blijf het volgen met een abonnement op de Nieuwsbrief Mobiliteit en ontvang elke twee weken exclusief nieuws uit Brussel, Den Haag en de rest van Europa in jouw mailbox.
