Deze vooruitblik komt uit de Nieuwsbrief Veiligheid en Defensie. Daarin zetten we op een rij wat er tot nu toe bekend is. We kijken naar de verkiezingsprogramma’s van VVD, BBB, NSC, SP, GroenLinks-PvdA, JA21 en ChristenUnie. Liever eerst terugblikken? Lees dan hier onze terugblik.
De oorlog in Oekraïne, spanningen in Azië en toenemende cyberdreigingen zetten defensie terug op de politieke agenda. Jarenlang verdween het onderwerp naar de achtergrond, maar in aanloop naar de verkiezingen schuiven partijen uiteenlopende plannen naar voren. Vrijwel iedereen is het erover eens dat er meer moet gebeuren, maar de visies verschillen sterk.
Meer geld naar defensie
De meeste partijen willen het defensiebudget verhogen. VVD kiest de hardste lijn en wil wettelijk vastleggen dat Nederland 3,5 procent van het bruto binnenlands product aan defensie besteedt. ChristenUnie steunt dat zonder voorbehoud. GroenLinks-PvdA en NSC willen ook naar dat niveau groeien, maar benadrukken dat dat niet mag leiden tot bezuinigingen op zorg of onderwijs.
BBB schaart zich ook achter de 3,5 procent, maar houdt de optie open om dit doel pas later te halen. SP verzet zich als enige fel tegen de verhoging: volgens de partij garanderen extra wapens geen veiligheid.
Extra militairen
VVD wil 100.000 extra militairen en sluit herinvoering van de opkomstplicht niet uit. BBB stelt een Nationale Garde voor, georganiseerd per provincie. Deze dient ter vervanging van de reservisten.
VVD, NSC en ChristenUnie kijken naar het Scandinavisch model, waarin jongeren op hun achttiende een enquête invullen om geselecteerd te worden voor een dienstjaar. JA21 ondersteunt dit idee. GroenLinks-PvdA ziet niet in een opkomstplicht, maar wil defensie aantrekkelijker maken via betere arbeidsvoorwaarden en opleidingen. SP vindt de dienstplicht achterhaald en onnodig.
NAVO en Europese samenwerking
VVD ziet een sterke Europese pijler binnen de NAVO, maar wil geen Europees leger. GroenLinks-PvdA streeft juist naar minder afhankelijkheid van de VS en meer gedeelde verantwoordelijkheid binnen Europa.
NSC en de ChristenUnie steunen nauwere samenwerking binnen Europa, maar trekken net als de VVD een duidelijke grens: er mag geen Europees leger komen. JA21 houdt vast aan de NAVO en benadrukt dat inzet van Nederlandse troepen alleen mag plaatsvinden als er een duidelijk Nederlands belang is.
De SP staat hier pal tegenover. Volgens de partij moet de NAVO zich beperken tot de verdediging van eigen grondgebied en mag de alliantie zich niet uitbreiden met nieuwe leden. De SP spreekt in het verkiezingsprogramma zelfs over het opheffen van de NAVO.
Technologie en cyberveiligheid
VVD, BBB en NSC willen dat Nederland vooroploopt in militaire technologie. GroenLinks-PvdA wil dat de overheid aandeelhouder wordt in defensiebedrijven en autonome wapens verbieden. SP wil wapenproductie volledig publiek maken. JA21 en ChristenUnie pleiten voor minder regels voor de industrie.
Op cyberveiligheid is opvallend veel overeenstemming. NSC werkt dit het meest concreet uit met een nationale strategie en uitbreiding van het Cyber Commando. VVD en ChristenUnie wijzen op het belang van fysieke infrastructuur zoals zeekabels. BBB voegt daar ook spoor en snelweg aan toe. SP bekijkt het breder: de partij waarschuwt voor desinformatie en kwetsbare infrastructuur.
Defensie in het dagelijkse leven
De vraag of en hoe defensie in het dagelijks leven van Nederlanders aanwezig moet zijn, zorgt voor uiteenlopende reacties. De VVD ziet militairen graag ook civiel ingezet worden, bijvoorbeeld bij grensbewaking en politietaken. Bovendien wil de partij militairen belonen met voordelen zoals goedkoper reizen. BBB benadrukt de zichtbaarheid van defensie en pleit voor kleinschalige kazernes door het hele land, een Nationale Garde in de stad en meer erkenning voor veteranen, onder meer met een jaarlijkse parade.
NSC zoekt de verbinding met de samenleving via een permanent calamiteitenhospitaal dat snel kan worden ingezet bij rampen of oorlogen. Ook wil de partij samenwerking met bedrijven en meer erkenning vanuit de maatschappij voor veteranen. JA21 gaat in dezelfde richting door een moderne variant van burgerbescherming te overwegen en de nationale reserve te versterken.
Terug van weggeweest
Het debat over defensie is terug van weggeweest. Waar het jarenlang geen prioriteit had, is er nu brede steun voor extra investeringen. Maar de manier waarop verschilt per partij. Of het nu gaat om meer geld, technologie of maatschappelijke verankering: defensie speelt weer een hoofdrol in de verkiezingen.
Nieuwsgierig hoe Europa zich wapent tegen de dreigingen? Abonneer je op onze nieuwsbrief Veiligheid en Defensie en mis geen enkele update. We volgen niet alleen de Europese defensieplannen, maar ook het NAVO-debat en hoe Nederland zich daarin beweegt.
